Check je tuinhuis op nesten van de Aziatische hoornaar
Op dit moment heb je waarschijnlijk geen last van wespen, laat staan dat je al een Aziatische hoornaar zag vliegen. Toch is het nuttig om nu al even je tuinhuis en carport aan een grondig onderzoek te onderwerpen.
Waarom dat zo is, vragen we aan Karel Schoonvaere, wespenonderzoeker aan de UGent. Karel is de bezieler achter het citizen science-project Vespa-watch dat de verspreiding van de Aziatische hoornaar in Vlaanderen monitort. “Nu is het een goed moment om op zoek te gaan naar kleine, primaire nesten van deze invasieve exoot. Ze zijn vaak dicht bij huis te vinden waardoor ze in het oog springen. De werksters vliegen af en aan met voedsel, maar de koningin blijft vaak in het nest. In de zomer verhuist 70% van de kolonies naar een hoge boomtop en daar blijven ze al te vaak onopgemerkt. Als we de populatie willen inperken, moeten we dus nu in actie schieten.”
Hoe herken je het nest van een Aziatische hoornaar?
In het voorjaar hebben de wespen een constante temperatuur nodig van 25 à 28 °C. Bij die temperatuur ontwikkelen de larven zich tot volwassen wespen. “Je vindt hun nesten dan ook op beschutte plekken zoals een tuinhuis, houthok, veranda, carport of zolder”, legt Karel uit. “Een hoornaarsnest hangt met de bovenzijde vast aan de dakstructuur, bij voorkeur op een warm plekje zoals vlak onder een plastic golfplaat. Onderzoek dus nauwgezet alle beschutte plekjes rondom je huis, op een hoogte van 2 tot 3 meter.”
Wespen gebruiken dode houtvezels om hun nesten te bouwen, waardoor ze een papierachtige structuur krijgen. “In deze periode zijn hun nesten bolvormig, van een tennisbal tot een kleine meloen groot. Ze zijn altijd lichtbruin van kleur en hebben onderaan een uitvliegopening. Het nest is in laagjes opgebouwd, maar moeilijk te onderscheiden van de nesten van andere wespensoorten.”
Links een onderschept hoornaarsnest. Rechts de binnenkant met poppen (witte doppen) en larven. In de cellen die op het eerste gezicht leeg lijken, zitten eitjes of jonge larven.
Wanneer je een wespennest tegenkomt en twijfelt, maak dan een foto - liefst met een levende wesp erbij. Geef je foto’s in op de website van Vespa-watch, waar je waarneming nagekeken wordt. Als het effectief om een exotennest gaat, komt een professional het vakkundig verwijderen. Ga in geen geval zelf de strijd aan, want in de buurt van haar nest is deze grote wesp erg agressief. In Wallonië kan je Aziatische hoornaars melden via dit formulier en in Brussel kan je gebruik maken van www.waarnemingen.be.
Hoe zorgt de Aziatische hoornaar voor problemen?
Hoewel het wespenseizoen nog niet lang begonnen is, kan Karel al indrukwekkende cijfers voorleggen: “Dit jaar is Vespa-watch al 14 keer uitgerukt om een nest onklaar te maken en konden we 22 koninginnen onderscheppen. We kunnen de schade alleen beperken door massaal waakzaam te zijn. In een volwassen nest van de Aziatische hoornaar leven tot 2000 werksters. Dat zijn er zes keer meer dan bij de inheemse Europese hoornaar - ze kunnen dus ook zes keer meer schade aanrichten. De Aziatische hoornaar heeft bovendien een voorkeur voor honingbijen. Ze jagen op bijen voor de kast en durven in grote aantallen zo’n kast ‘bezetten’.”
Gemelde nesten en individuen van de Aziatische hoornaar in Vlaanderen van 2016 tot nu (bron: vespawatch.be)
Ook voor de mens kan de wesp een gevaar betekenen. “Op moederdag is er in het Spaanse Galicië nog een imker overleden door een steek van de Aziatische hoornaar in het gezicht. Net zoals bij andere wespensoorten ben je relatief veilig zolang je meer dan 5 meter uit de buurt van het wespennest blijft. Op dit moment voeden nieuwe werksters zich met een suikerrijk goedje dat de larven afscheiden. Vanaf augustus zitten er geen larven meer in het nest en moeten de werksters zelf op zoek naar voedsel. En dan durven ze wel eens in je limonade belanden!”
Vanwaar komt de Aziatische hoornaar?
Om te weten hoe de Aziatische hoornaar bij ons terechtgekomen is, moeten we terug naar het jaar 2005 in Frankrijk. Karel: “Al het genetisch onderzoek dat al gedaan is op deze wespensoort, leidt terug naar één enkele koningin die oorspronkelijk in zuidoost-China woonde. Het is zo goed als zeker dat de wesp via een scheepstransport van bonsaipotten in Frankrijk terechtkwam. Van daaruit heeft de Aziatische hoornaar zich over de rest van Europa verspreid en in 2011 dook hij voor het eerst ook in ons land op. Het eerste nest op Vlaams grondgebied dateert uit 2016.”
Hoe herken je de Aziatische hoornaar?
De Aziatische hoornaar is met z’n 2,5 tot 3,5 cm een vrij grote wesp, maar nog niet zo groot als de Europese hoornaar (beide groter dan een 1 euro-muntstuk). Vaak wordt een Europese hoornaar dan ook onterecht aanzien als haar Aziatische nicht. Alleen aan hun kleuren kan je met wat oefening zien met wie je precies te maken hebt.
Links: Aziatische hoornaar; Rechts: Europese hoornaar
- Achterlijf: zwart met één donkergeel segment voor de Aziatische hoornaar, tweederde geel met gele tip voor de Europese hoornaar
-
Poten: zwart met gele tippen voor de Aziatische hoornaar, roodbruin voor de Europese hoornaar
-
Borststuk: bovenzijde zwart voor de Aziatische hoornaar, zwart met roodbruin voor de Europese hoornaar
