Egels zitten op een roze wolk
In de zomer bereikt het paarseizoen van de egel zijn hoogtepunt: kleine bolletjes vol stekels zien dan het levenslicht. Wat je moet weten over deze prikkelbare nieuwgeborenen? Dat lees je hier!
De egel kent een vrij lange paartijd die loopt van april tot september - dat betekent vanaf het einde van zijn winterslaap totdat de herfst voor de deur staat. Solitair als hij is, duldt de egel alleen in die periode de aanwezigheid van een soortgenoot om zich heen en dan alleen maar om te paren. Het mannetje legt lange afstanden (voor een egel) af om een gewillig vrouwtje te vinden. Een kilometer is geen aardigheid! Wanneer hij tijdens zijn nachtelijke omzwervingen een vrouwtje gevonden heeft, verliest hij haar niet uit het oog en peilt hij al cirkelend naar haar gemoedstoestand. Een voorzichtig man is er twee waard, zeker wanneer je liefje onder de stekels zit. Het vrouwtje is dan ook perfect uitgerust om haar loverboy af te wijzen: door te vluchten of door een aanval in te zetten.
Luidruchtige stoeipartij
Maar wanneer het vrouwtje een goede partij herkend heeft, gaat ze voor hem door de knieën en legt ze haar doornige wapens plat tegen het lijf. Zo nodigt ze haar partner uit om de daad bij het woord te voeren. Kersverse koppels kunnen enkele dagen in elkaars nabijheid vertoeven en paren meerdere keren. En dat mag de hele wereld weten! De inwoners van Augsburg, een stad in het Zuid-Duitse Beieren, belden ooit zelfs de politie omdat ze midden in de nacht agressief geschreeuw hoorden. Aangekomen op het plaats delict, betrapten de agenten een koppel rampetampende egels. En dit was lang niet het enige incident. De geluidsoverlast is zo extreem dat de hashtag #igelseks (Duits voor ‘egelseks’) zich ‘s zomers als een lopend vuurtje over de Duitse sociale media verspreidt. Tijdens het vrijen sissen, grommen, snuiven en huilen egels erop los. Een dierenarts van de Ludwig Maximilian Universiteit in München stelde in de Guardian dat veel mensen het onderscheid niet kunnen maken tussen een bronstige, mannelijke egel en gelijkaardige menselijke kreten. Kortom: bel niet meteen het noodnummer wanneer er driftige geluiden opstijgen uit je favoriete tuinstruik. Laat de egels hun ding doen en stoor hen zo weinig mogelijk. Jij houdt toch ook niet van afleiding in de slaapkamer?
Wanneer krijgt een baby-egel stekels?
Na al die schreeuwerige capriolen verlaat de toekomstige vader de scène en blijft het vrouwtje alleen achter. Ze maakt een knus nest met mos, gras, bladeren en nog meer gevonden voorwerpen. Na een dracht van zo’n 35 dagen zet ze 4 tot 7 kleine egeltjes op de wereld. Die zijn in het begin nog blind en hebben een naakte, zachte babyhuid, maar in minder dan 24 uur verschijnen er zachte, witte puntjes op hun roze rug. Na 36 tot 48 uur worden die primaire stekels vervangen door steviger, gepigmenteerde stekels, maar de volwassen versies ontwikkelen zich pas tussen de vierde en de zesde week. Pas na een week of twee krijgen de kleine egeltjes haren en tot die tijd zijn ze volledig afhankelijk van de warmte van hun moeder. Ze zijn zo fragiel dat 20% van de jongen sterft voordat ze oud genoeg zijn om hun eigen weg te gaan. Wanneer een nest kort na de geboorte verstoord wordt, kan het zelfs gebeuren dat de moeder haar eigen jongen opeet.
Egel van één dag oud
Gedurende de eerste weken worden de jongen gezoogd door hun moeder en verdubbelen ze snel in gewicht dankzij die voedzame moedermelk. Tanden krijgen ze rond de derde levensweek, in die periode proeven ze van hun eerste slakje. Pas na een dag of veertig zijn ze volledig gespeend. Wanneer er zich een nieuwe opportuniteit aandient - lees: een tweede nest - jaagt de moeder haar jongen asap uit hotel mama. Is dat niet het geval, mogen ze nog wat langer blijven rondhangen.
Een moeilijke start
Het is niet omdat ze gespeend zijn, dat de jonge egels zich goed kunnen behelpen. Naar schatting 60 tot 70% overleeft zijn eerste levensjaar niet. Hoe dat komt? Daar zitten roofdieren (dassen, vossen, oehoe’s, buizerds, wezels …), pesticiden (op velden en tuinen) én andere menselijke activiteiten voor iets tussen. Jaarlijks belanden in Europa honderdduizenden egels onder de wielen van groot verkeer en ook robotmaaiers die ‘s nachts het gras maaien zijn regelrechte egelkillers. In droge zomers worden vaak verdrinkingsslachtoffers gemeld, omdat egels op zoek naar water in vijvers sukkelen en er niet meer uit geraken. Daarnaast zijn egels vatbaar voor enkele besmettelijke ziekten en parasieten die hun voortbestaan bedreigen. Tenslotte zijn egels extreem kwetsbaar wanneer ze er niet in slagen voldoende doorvoed de winter in te gaan, bijvoorbeeld omdat ze laat op het jaar geboren worden. In dat geval overleven de kleine egels hun eerste winterslaap niet.
Hoe kan je jonge egels helpen?
Ook al zijn sommige gevaren onvermijdelijk, er zijn heel wat dingen die jij kan doen om jonge egels een boost te doen. Zo geef je hen de allerbeste kansen om later zelf voor het voortbestaan van hun soort te zorgen.
- Verban pesticiden en insecticiden voorgoed uit jouw tuinhuis en garage. Een gezonde tuin zit vol leven - ook insecten horen daarbij. Ze zorgen voor de bestuiving van bloemen en zijn een belangrijke voedselbron voor heel wat insectenetende roofdieren.
- Schakel je robotmaaier ‘s nachts uit opdat egels (en andere kleine nachtdieren) veilig je gazon kunnen oversteken. Of beter nog: stuur je robotmaaier op pensioen en maai wat minder vaak. Zo gonst je tuin in een mum van tijd van leven en wordt hij een echte egel-hotspot.
- Maak een egelwegel in je omheining, waarlangs egels naar naburige tuinen kunnen reizen. Zo hoeven ze geen gevaarlijke straten over te steken om voedsel of een partner te vinden.
- Geef hen wat extra voedsel in de herfst en de winter. ‘s Zomers kunnen egels perfect zelf hun kost bij elkaar scharrelen en kan een extra buffet zelfs leiden tot regelrechte egelgevechten leiden. Een ondiepe schaal met water (geen melk!) is wél in elk seizoen een aanrader.
- Leg een plankje of laddertje in je vijver zodat onfortuinlijke egels er weer uit kunnen klimmen.
- Richt een hoekje in voor hun winterslaap.
Spot je bij klaarlichte dag een jonge, ronddwalende egel? Weet dan dat dat niet normaal is: egels zijn nachtdieren die zich overdag uit de ratrace terugtrekken. Raak het dier niet met je blote handen aan en contacteer een opvangcentrum voor wilde dieren.
