Mag het een tikkeltje verdraagzamer?
Hoe geweldig het ook is dat de natuur soms letterlijk tot aan onze achterdeur komt, toch is het niet altijd evident om bepaalde gasten met open armen te ontvangen. De vos die onze kippen steelt, de steenmarter die onze dakisolatie opvreet of de naaktslak die onze moestuin beschouwt als een persoonlijke feestdis … Blijf daar maar eens rustig onder! Als we deze diersoorten wat beter leren kennen, kunnen we misschien wel meer begrip opbrengen voor hun leefgewoonten.
De vos: gewiekste jager die de natuur in evenwicht houdt
We moeten het zeggen zoals het is: de vos is een enorme opportunist. Erg kieskeurig is hij niet, noch wat betreft zijn leefgebied, noch wat betreft de samenstelling van zijn dagelijkse menu. Hij stelt zich snel tevreden met gelijk wat er op zijn pad komt, als hij zijn buik maar kan vullen. Daar komt nog eens bovenop dat de vos geen natuurlijke vijanden heeft. Het enige levende wezen waarvoor hij op z’n hoede moet zijn, is de mens. En dan vaak alleen nog wanneer die een jagerstenue en een jachtgeweer draagt – of in een auto zit, want vossen worden ontzettend vaak van de weg gereden.
Daarom wandelt hij dus zonder scrupules jouw kippenhok binnen om daar vervolgens ongestoord een bloedbad aan te richten. Dat doet hij trouwens niet omdat hij zo’n genadeloze moordenaar is, maar omdat hij zodanig gestresseerd raakt van de herrie die zo’n hok vol kakelende, aangevallen kippen produceert, dat hij een 'killing spree' als de enige mogelijke oplossing ziet om de rust te laten weerkeren.
Dat de vos de kans krijgt om een van onze kippetjes als avondmaal te verorberen, heeft hij trouwens enkel en alleen aan onszelf te danken. Voor een vos vergt het namelijk onnatuurlijk veel wilskracht om zo’n heerlijk 'all you can eat'-buffet te negeren als je hem geen enkel strobreed in de weg legt om er naar binnen te klauteren. Hoe zou je zelf zijn als je na een dag zonder eten langs een frituur passeert? Geef de vos dus een beetje respijt en bescherm je kippen door ze ’s avonds op te hokken en pas ’s ochtends weer buiten te laten, en de omheining van de ren fox-proof te maken.
Natuurlijk zijn vossen niet op de wereld gezet om de populatie tamme kippen in te dijken. Op hun menu staan naast ons pluimvee van nature vooral vogels, konijnen en kleine knaagdieren. Zo vervult de vos een belangrijke functie in de natuurlijke regulatie van deze diersoorten, zodat wij dan weer gespaard blijven van muizen en ratten in en rond onze huizen. Dankjewel, Mister Fox! Trouwens, voor je met een beschuldigende vinger naar de vos wijst wanneer een of meerdere van je kippen geliquideerd blijken: weet dat ook je eigen kat of hond verantwoordelijk kan zijn voor die misdaad.
De naaktslak: slijmerige veelvraat die je moestuin bemest
Ken je het, zo’n zwoele zomerdag die eindigt in een verfrissend warmte-onweer, waarna de temperatuur al snel weer de hoogte in gaat? Ga dan maar eens een kijkje nemen in je moestuin of op je composthoop. De kans is groot dat je getuige bent van een massabijeenkomst van naaktslakken die een regelrecht bacchanaal aanrichten in jouw groentebedjes of tussen jouw keukenafval. Als je goed luistert, kan je ze zelfs horen knabbelen op die frisse groene blaadjes, die je met veel geduld en liefde hebt gekweekt.
Een laagje gemalen eierschalen strooien, geurige planten in de buurt zetten of een koperdraad spannen rond je moestuinbak ... Je hebt deze slakvriendelijke trucjes ongetwijfeld allemaal al geprobeerd, met wisselend succes en opstapelende frustraties. En dan zwijgen we nog van het plakkerige slijmspoor dat ze achterlaten in hun zog. We gaan er niet om liegen: een slakkenplaag is de nachtmerrie van elke tuinder.
Voor je hen echter met drastischer middelen te lijf gaat, willen we toch even benadrukken dat naaktslakken het ook niet zo makkelijk hebben in het leven. In tegenstelling tot huisjesslakken, die een mobiele schuilplaats op hun rug meedragen, zijn naaktslakken altijd en overal blootgesteld aan tal van gevaren. Omdat ze helemaal onderaan de voedselketen bungelen, staan ze op het menu van ontelbaar veel diersoorten die de weg naar jouw tuin ook wel zullen vinden: vogels, egels, muizen, padden … Als je de naaktslakken in je moestuintje gaat elimineren, blijft er niks meer over voor al die andere welgekomen tuinbezoekers.
Wist je trouwens dat naaktslakken, zoals de tijgerslak, het niet enkel op je tomatenplanten en je pluksla gemunt hebben? Ze zijn ook dol op afgevallen bladeren en ander dood planten- en dierlijk materiaal, wat ze via hun vertering omzetten in een natuurlijke compost waar je groenten net extra goed van gaan groeien. En het bespaart jou heel wat opruimwerk in de tuin. Geef de naaktslak dus zeker een tweede kans, want ze zijn nuttiger dan je denkt!
De zilvermeeuw: brutale schrokop die de zee proper houdt
Zit je lekker op de dijk te genieten van een warme wafel of een frietje met mayonaise, komt er meteen een hele troep zilvermeeuwen de sfeer verzieken met hun irritante gekrijs en hun arrogante opdringerigheid ... Je mag je lekkere hapje geen seconde uit het oog verliezen, of er gaat wel een van die vrijpostige vogels mee aan de haal. En ze houden het niet enkel bij het lastigvallen van dagjestoeristen, ook de vuilniszakken op straat blijven niet gespaard. In combinatie met hun overvloedige uitwerpselen bezorgen ze zo het straatbeeld van elke willekeurige stad of gemeente in geen tijd een kwalijke aanblik.
De zilvermeeuw heeft z’n reputatie niet echt mee, zoveel mag duidelijk zijn. En wie al eens de eer had om een meeuwennest op zijn dak te hebben, weet dat het decibelgehalte van het gekrijs van de vogels hoge toppen kan scheren tijdens het broedseizoen. Zijn de jongen eenmaal uit het ei, dan kunnen mama en papa meeuw naar ‘indringers’ toe zelfs ronduit agressief uit de hoek komen. Wil je geen nest op je dak, zorg dan dat je die plek zo onaantrekkelijk mogelijk maakt en plaats eventueel pinnen, kabels of netten om hen af te schrikken. Voor je je geduld verliest en de vogels te lijf wil gaan met minder vriendelijke tactieken: onthou wel dat de zilvermeeuw een beschermde diersoort is.
Het is een ongemakkelijke waarheid, maar deze meeuw heeft haar brutale houding voor een groot stuk aan de mens te danken. Net als bij elke andere wilde diersoort krijg je een verstoorde relatie zodra de mens zich gaat bemoeien met het dier in kwestie. Dat de zilvermeeuw zo’n drieste dief is geworden, heeft alles te maken met de beschikbaarheid van onze voedselresten in zijn leefgebied. Ga je dan ook nog eens onder zijn neus een lekkere snack consumeren, dan zet je de kat bij de melk – of de meeuw bij de friet of de frisco. Stop je afval dus steeds in afsluitbare vuilnisbakken, ga niet picknicken vlakbij een meeuwenkolonie en voeder de dieren zeker niet! Dit is zelfs bij wet verboden.
Wat hebben we dan eigenlijk aan de zilvermeeuw? Eerst en vooral mogen we wel wat respect hebben voor deze slimme vogels: niet alleen zijn ze in staat op complexe manieren met elkaar te communiceren binnen ingewikkelde sociale structuren, sommige soorten kunnen zelfs gereedschap gebruiken. Bovendien verdelen ze de taken binnen de opvoeding van de kinderen eerlijk tussen mannetje en vrouwtje – daar kunnen sommige mensenouders nog wat van leren! Maar bovenal maken ze zich nuttig door allerhande drijvend natuurlijk afval, waaronder ook kadavers van andere dieren, op te ruimen uit het water. En geef toe, wat is een dagje aan zee nu zonder die sierlijk en acrobatisch zwevende witte vogels, die quasi in hun eentje de soundtrack van de Belgisch kust componeren?
De steenmarter: behendige infiltrant die ons beschermt tegen ongedierte
Hoor je gerommel en gescharrel op zolder? Dan bestaat de kans dat een steenmarter bezig is met gezinsuitbreiding onder jouw dakpannen. In de periode dat dit vinnige beestje z’n nest bouwt, zal je dan ook uitwerpselen, urinesporen en restjes van hun prooien kunnen terugvinden in huis. Behalve de geurhinder en het gebrek aan hygiëne die hun aanwezigheid in je woning met zich meebrengt, kan je vooral ’s nachts letterlijk wakker liggen van het lawaai dat het marterkoppel samen met hun jongen produceert. En van slapeloze nachten word je niet meteen een natuurminnend mens ...
Steenmarters kunnen zich door krappe openingen wringen – een opening van 5 centimeter volstaat al – dus zeker oudere woningen met veel kieren en spleten zijn een geliefkoosd terrein voor de dieren. Als je dak niet zo goed afgesloten is, zijn ze in een mum van tijd binnen. Bovendien maken ze ook nog eens dankbaar gebruik van je dakisolatie om hun nest warmpjes aan te kleden. Kostelijke zaak! Het beste wat je kan doen nadat de jongen het huis uit zijn, is alle toegangswegen naar het oude nest versperren en alle mogelijke openingen dichten. Misschien kan je de steenmarter het volgende seizoen wel verleiden met wat hooibalen of takkenhopen in je schuur of tuin?
Niet alleen onze warme huizen vormen een ideale schuilplek voor de steenmarter. Ook onder de motorkap van auto’s vindt hij de nodige beschutting en soms zelfs een nestplaats. Eens hij een lekker slaapplekje heeft gevonden in het binnenwerk van je wagen, wil de steenmarter dit natuurlijk maar wat graag claimen. Dit doet hij door geursporen achter te laten, zodat het voor een soortgenoot duidelijk is dat dit territorium al ingenomen is. Komt er toch een concurrent rondsnuffelen, dan kan dit agressie uitlokken, met knagen aan onderdelen en kabels tot gevolg – tot grote ergernis van de eigenaar van de auto. Gelukkig bestaan er allerlei martervriendelijke trucjes om schade aan je auto te voorkomen, van geursprays tot ultrasone toestelletjes.
Ze kunnen dus zeker en vast het bloed vanonder je nagels halen, maar kan je eigenlijk wel boos zijn op deze kleine, aaibare beestjes? Eens je weet hoe je aan hun behoeften tegemoet kan komen, kan je de hinder immers tot een minimum beperken. Het is trouwens verboden om de steenmarter te vangen of te verplaatsen, dus je kan je tijd maar beter investeren in het zoeken naar manieren om vreedzaam met hem samen te leven. En in ruil voor jouw geduld en verdraagzaamheid doet de steenmarter ook een effort: als uitstekende jager met een gezonde appetijt voor kleine knaagdieren zorgt hij ervoor dat muizen- en rattenplagen geen kans krijgen in jouw huis.
