Zo gaat de amfibieëntrek in zijn werk
In het voorjaar maken onze amfibieën zich op voor een lange reis. Ze keren terug naar hun geboortepoel om voor hun eigen nageslacht te zorgen. Hoe vinden padden, kikkers en salamanders de weg naar hun geboorteplaats terug?
Wanneer de lente voor de deur staat, komen amfibieën uit hun winterslaap en gaan ze massaal op zoek naar de ideale partner. Ze trekken van hun winterslaapplaats naar hun favoriete poel: het water waar ze zelf geboren zijn. Ze beginnen pas aan de lange reis op voorwaarde dat de weersomstandigheden goed zitten. Niet te koud, maar ook niet te warm (min. 7 °C), een hoge luchtvochtigheid en bij voorkeur ‘s nachts of op een bewolkte dag. Check, check, check? Dan kan de amfibieëntrek beginnen! Die start meestal eind januari of begin februari, maar door de klimaatsverandering worden er steeds vroeger op het jaar al trekkende padden, kikkers en salamanders gespot. Half maart piekt het aantal migrerende amfibieën.
Terug naar de bron
Hoe vinden amfibieën de weg naar hun poel terug? De wetenschap is er nog niet helemaal uit, maar het is wel duidelijk dat er allerhande technieken gebruikt worden. De kamsalamander bijvoorbeeld gaat af op zijn reukzin, al is die techniek niet waterdicht. Zit hij te ver af van de route? Dan bestaat de kans dat zijn neus het juiste spoor kwijt raakt en hij nooit op zijn eindbestemming aankomt. Andere soorten maken gebruik van magnetische velden of gaan simpelweg op hun gehoor af. Kwakende kikkers zijn altijd een goede indicatie. Er is niet alleen een verschil tussen soorten, maar ook tussen mannetjes en vrouwtjes. Zo vindt de mannelijke rugstreeppad de weg naar zijn geboortepoel dankzij zijn visueel geheugen. Eens aangekomen, begint hij luidkeels te kwaken. Vrouwelijke rugstreeppadden moeten dan enkel nog de luide zang van de mannetjes volgen om zich te oriënteren en naar dezelfde poel te begeven.
Trouwens, niet àlle padden, kikkers en salamanders vertrekken elk jaar op een groot avontuur. De vroedmeesterpad blijft liever 365 dagen in hetzelfde gebied terwijl anderen met plezier 5 kilometer afleggen richting hun geboortepoel of broedplaats.
Roepende rugstreeppad
Een avontuur op eigen risico
Dat amfibieën zin voor avontuur hebben is een understatement. Behalve klimaatverandering, verstedelijking, droogte, waterverontreiniging en ga zo maar door, sluipt er nog een dodelijker gevaar om de hoek: het verkeer. Tijdens de trek komen padden, kikkers en salamanders om de 300 meter een autoweg tegen in ons land. Met alle gevolgen van dien. Veel amfibieën overleven de gevaarlijke oversteek niet en belanden onder de wielen van een voertuig, of worden meegezogen en raken daardoor (dodelijk) gewond.
Hoe kunnen we amfibieën helpen om gevaarlijke wegen veilig over te steken? Onze snelheid minderen of sommige wegen tijdelijk afsluiten zijn maar enkele van de vele maatregelen die amfibieën helpen om hun migratie met succes verder te zetten. Langs veel wegen zie je in het voorjaar ook borden verschijnen en her en der helpen verkeersdrempels en amfibieëntunnels bij de overzet. Ook natuurorganisaties- en vrijwilligers van o.a. Natuurpunt snellen te hulp om migrerende amfibieën veilig over te zetten met behulp van emmers.
Trouwens, automobilisten zijn lang niet het enige risico op de weg. Ook hoge stoepranden, goten en greppels met stilstaand water, rioolzuiveringsinstallaties en spoorwegen maken deel uit van het hindernissenparcours dat padden, kikkers en salamanders moeten zien te overleven tijdens hun trek.
Paddenregen
Amfibieën die heelhuids in de poel geraken, handelen hun ‘zaakje’ snel af. Eens de eitjes zijn afgezet en bevrucht trekken de meesten redelijk snel richting hun zomerverblijf. Sommige soorten blijven wat langer in de buurt van het water.
Niet veel later komen de jonge dikkopjes uit hun schulp. In juli of augustus zijn ze volwassen en kruipen honderden kleine padden, kikkers en salamanders uit het water. Soms zijn ze zo talrijk dat voor dit opvallend fenomeen een term werd uitgevonden: de paddenregen. En wanneer de zomer voorbij is? Dan trekken de meeste amfibieën naar een nieuwe bestemming om de winter door te brengen. Ach, wat is het leven toch vermoeiend als je een kikker, pad of salamander bent!
SOS amfibieën
Hoe kan jij helpen? Doe mee aan een reddingsactie! Elke avond dat er kans is op trek kan je mee padden overzetten. Dat is vooral tussen 20 februari en 20 maart, tussen 19u30 en 22u30.
Ik help mee
