Grijze zeehond

Dit grote zeezoogdier is aan de Belgische kust zeldzamer dan de gewone zeehond. Toch is hij er de laatste jaren vaker te zien dan voorheen. Hij rust regelmatig uit op de Nederlandse, Belgische en Franse stranden. 

De grijze zeehond herkennen

(Halichoerus grypus)

Voor een leek is het niet altijd eenvoudig om een zonnende grijze zeehond of ‘kegelrob’ te onderscheiden van een gewone zeehond, toch zijn de verschillen overduidelijk eens je ze kent: 

• de grijze zeehond is veel groter dan de gewone zeehond. Vrouwtjes worden 1,8 tot 2,1 meter lang en wegen 150 tot 200 kg, de mannetjes kunnen een lengte bereiken van 2,5 tot zelfs 3,3 meter en wegen tussen de 240 en 320 kg. 

• de vacht van de mannetjes is donkergrijs tot zwartbruin met lichtevlekken, de vrouwtjes zijn lichtgrijs met donkere vlekken

• omwille van de aerodynamica hebben ze geen oorschelpen, hun oren zijn niet meer dan afsluitbare ‘gaatjes’ in de zijkant van hun hoofd 

• de grijze zeehond heeft korte voorvinnen met klauwen en een korte staart 

• zijn snuit is recht en eindigend in een spitse vorm, wat hem zijn bijnaam ‘kegelrob’ oplevert - de grijze zeehond heeft een rondere, ietwat ‘schattiger’ vorm

• de neusgaten van de grijze zeehond zijn verticaal georiënteerd, terwijl die van de gewone zeehond v-vormig geplaatst zijn (zoals bij een hond)

Gewone zeehond en grijze zeehond

Op het menu

Dit grote zeeroofdier jaagt op alles wat hij onder water tegenkomt: vissen, weekdieren, schaaldieren, enzovoort. Uit een onderzoek bij zeehonden in de baai van het Noord-Franse Walde blijkt dat hun dieet voor de helft uit platvissen bestaat, voor een derde uit rondvissen (vooral haring en kabeljauw) en voor de overige uit inktvissen. Dagelijks verslindt deze soort 3 tot 5% van hun lichaamsgewicht aan dierlijk voedsel. De grijze zeehond durft ook bruinvissen aanvallen en is in staat hen dodelijk te verwonden. 

Leefgebied van de grijze zeehond

De grijze zeehond is een echte kustbewoner. Hij is zeldzamer dan de gewone zeehond aan de Belgische kust, maar wordt toch steeds vaker gespot. De grote Europese kolonies leefden vroeger vooral aan de Britse kust, maar tegenwoordig worden ook hier jonge, grijze zeehonden geboren - een teken dat de soort zich thuisvoelt op onze zandstranden (hoewel ze nog steeds de voorkeur geeft aan rotsachtige eilanden). Om te jagen trekt de grijze zeehond naar de open zee. Het dier kan ook onder water uitrusten, ‘gehurkt’ op de zeebodem, maar moet regelmatig even naar adem happen aan het zeeoppervlak. 

Grijze zeehondenliefde

Van zodra het mannetje sterk genoeg is om enkele vrouwtjes aan zich te binden, verdedigt hij zijn harem fel en paart hij met meerdere veroveringen. Die paring vindt plaats in het water tussen oktober en december. Daarna volgt een kiemrust van 3,5 maanden, pas daarna begint de echte dracht en gaat het embryo gedurende 7,5 maanden flink groeien. De zeehondenpup komt ter wereld ergens tussen november en januari. De bevalling vindt plaats op het land, want met hun dikke, witte vacht (ook wel ‘lanugo’ genoemd) zijn de jongen perfect beschermd tegen de winterkou, maar niet tegen koud water. Hun donsjas maakt hun dus erg kwetsbaar: 14 tot 23% van de jongen overlijdt op hun geboorteplek en 50% haalt zijn tweede verjaardag niet. Soms wisselen jongen van moeder, omdat hun geur onvoldoende herkend wordt. 

Na de geboorte worden de pups drie weken lang door hun moeders gezoogd, waarna ze hun witte bontjas verliezen. Omdat de moedermelk erg energierijk is, groeien ze als kool. De keerzijde van de medaille is dat het voor de moeders zo’n intensieve periode is, dat ze hun kroost in de steek laten van zodra de jongen vast voedsel kunnen eten. Na een jaar of drie is de grijze zeehond geslachtsrijp, maar omwille van de moordende concurrentie slagen de meeste mannetjes er pas rond hun tiende verjaardag in om zich voor het eerst voort te planten. 

Relatie van de grijze zeehond met de mens

In het verleden werd de grijze zeehond druk bejaagd omwille van zijn dikke vacht, maar die praktijken zijn nu verboden. Als geduchte rover is de grijze zeehond zelf erg gevoelig voor mariene vervuiling (olie, zware metalen, PCB’s, enz.) en voor parasieten zoals wormen die ze met dragende vissen opeten. Deze soort is minder vatbaar voor de hondenziekte (ziekte van Carré) dan de gewone zeehond. 

Soms raken grijze zeehonden verstrikt in visnetten, waardoor ze gewond raken of zelfs kunnen verdrinken. Aan de Belgische kust worden rustende zeehonden vaak gestoord door onwetende toeristen die hen proberen terug te jagen naar het water of per se een selfie willen nemen met het gigantische roofdier (slecht idee!). Loslopende honden hebben vaak nog nooit van hun leven een zeehond gezien en durven uit angst de aanval inzetten. Wandel je over het strand en spot je een zeehond. Hou dan afstand en hou je hond aan de leiband, zodat het zeezoogdier alle rust krijgt die het nodig heeft.  

De laatste jaren zien we steeds vaker (grijze en gewone) zeehonden aan onze kust opduiken en soms zwemmen ze zelfs de Schelde op. Hoe beter de kolonies in Engeland het doen, hoe meer zeehonden naar onze kanten uitwijken. We zien dus aan den lijve dat de soort het goed doet in de Noordzee! 

Wist je dat de grijze zeehond …

• zeer gevoelige snorharen heeft die de kleinste beweging in het water kan detecteren? 
• zijn hartslag met 80% kan vertragen tijdens het duiken om zuurstof te sparen? 
• haar dracht kan uitstellen opdat haar jongen in optimale omstandigheden ter wereld kunnen komen? Dat heet een embryonale diapauze of ‘kiemrust’.