Rosse vleermuis

Deze grote, roodbruine vleermuis leeft vooral in onze bossen. Om hun jongen te baren, reizen de vrouwtjes van de rosse vleermuis tot 1500 km naar de ‘kraamafdeling’ waar ze zelf geboren werden. 

De rosse vleermuis herkennen

(Nyctalus noctula)

De rosse vleermuis is een van onze grootste soorten. Toch krijg je hem moeilijk te zien, omdat hij vooral in het bos rondvliegt en stedelijke omgevingen vermijdt. Om hem te herkennen, kan je op volgende kenmerken letten: 

• Lichaamslengte: 6 - 9 cm
• Spanwijdte: 32 - 40 cm
• Gewicht: 17 - 45 g
• Kleur: bruinrood met een lichter gekleurde buik (jonge vleermuizen zijn grijs)
• Oren: donker, groot, met een afgeronde punt en een paddenstoelvormige tragus (het stukje kraakbeen vooraan het oor)
• Vleugels: donker, lang en smal
• Onderarmen: harig 

Op het menu

De rosse vleermuis is onvoorwaardelijke fan van insecten - en dan vooral nachtvlinders en kevers. In de schemering komt hij uit zijn schuilplaats en lokaliseert hij zijn prooi met zijn krachtige sonar. Eens dat gelukt is, zet hij de achtervolging in met snelheden tot 50 km/u. Hij vliegt vrij hoog en maakt een duikvlucht om het vliegende feestmaal te vangen. Voor elk type terrein, past hij zijn tactiek succesvol aan: bossen, vlaktes, watermassa’s … 

Leefgebied van de rosse vleermuis

De rosse vleermuis verkiest de rust van het bos en nestelt meestal in boomholtes. De aanwezigheid van water in de buurt, is een plus. Daarnaast is hij bereid om tot 25 km te overbruggen naar zijn jachtgebied, waarbij hij gevarieerde landschappen doorkruist. 

Van november tot maart overwintert de rosse vleermuis in kolonieverband in boomholten (oude spechtennesten, holle bomen …), maar af en toe zoekt hij zijn toevlucht in gebouwen of andere kunstmatige schuilplaatsen. Enkele maanden voor de bevalling (rond april) trekken de vrouwtjes naar Noord- en Oost-Europa om er hun jongen te werpen in de kraamkolonie waar ze zelf geboren zijn. Daarbij leggen ze soms meer dan 1500 km af! Enkele maanden later keren ze terug, samen met hun nageslacht. 

De mannetjes van deze soort migreren niet. Terwijl de vrouwtjes zich organiseren in kolonies van 20 tot 50 individuen, gaan de heren in kleine groepjes of als eenzaat door het leven. ‘s Winters verenigen beide geslachten zich om te overwinteren. 

Rosse vleermuizenliefde

Tijdens het broedseizoen verleiden de mannetjes de vrouwtjes met een hoge, luide roep. Die klinkt niet echt glamoureus, maar de wijfjes zijn er gek op! De twee geslachten zoeken toenadering tussen augustus en oktober, wanneer de mannetjes een soort harem samenstellen van 4 à 5 vrouwtjes die ze met fierheid verdedigen, ook al blijven ze slechts een paar dagen bij elkaar. Wanneer de paring gebeurd is, gaat elk weer zijn eigen weg. Hoewel beide seksen samen overwinteren, zijn het de vrouwtjes die (in kolonieverband) voor de opvoeding van hun jongen zorgen. 

Na een draagtijd van zes tot acht weken bevallen de vrouwtjes - dat is ongeveer in juni. Hebben we ons dan niet schromelijk misrekend? Nee hoor! Na het paren houden de dames het sperma warm in hun lichaam gedurende de ganse winterslaap. De werkelijke bevruchting vindt pas plaats in het voorjaar, waarna de effectieve dracht begint. In tegenstelling tot vele andere vleermuizen, baart de rosse vleermuis geregeld een tweeling, soms van verschillende vaders (terwijl de meeste vleermuizen slechts één jong per jaar op de wereld zetten). Ma vleermuis zoogt haar jongen gedurende drie à vier weken en na zeven à acht weken kunnen de jongelingen voor zichzelf zorgen. 

Relatie van de rosse vleermuis met de mens

Hoewel rosse vleermuizen in uitzonderlijke gevallen 10 jaar kunnen leven, halen velen hun tweede verjaardag niet. Vaak komen soortgenoten tijdens de trek onzacht in aanraking met de vleugels van windturbines - hun sterftecijfer is daarom bijzonder hoog in vergelijking met niet-migrerende soorten. Maar liefst 65% van de rosse vleermuizen die door windturbines gedood worden zijn vrouwtjes, omdat de mannetjes nauwelijks van leefgebied switchen. 

Een andere bedreiging voor de rosse vleermuis is het kappen van oude bomen, zijn favoriete toevluchtsoord. Bovendien zorgt massaal pesticidengebruik voor minder prooien én vergiftigingsslachtoffers. Omdat vrouwelijke rosse vleermuizen ‘s zomers wegtrekken, is het moeilijk om precies in te schatten hoe groot de populaties in ons land zijn. 

Wist je dat de rosse vleermuis …

• een lage levensverwachting heeft t.o.v. andere vleermuissoorten? Dat compenseren de vrouwtjes door jaarlijks meer dan één jong te krijgen. 
• een echte tenor is? De mannetjes ‘zingen’ om vrouwtjes aan te trekken, met een vrij hoge, doch krachtige stem.