10 jaar na de herontdekking van de Lentevuurspin in België
Op 20 mei 2019 is het exact tien jaar geleden dat spinnenexperts de zeldzame Lentevuurspin terugzagen in België na 113 jaar. De spin is wereldwijd met uitsterven bedreigd en komt in ons land alleen voor in de Limburgse gemeente Lommel. Arabel, Levend Zand en Natuurpunt doen er nog steeds alles aan om de soort te beschermen.
Voor deze gelegenheid sprak Onze Natuur met expert Koen Van Keer van de Belgische Arachnologische Verenging, Arabel. Samen met drie andere arachnologen vond hij de spin terug en waakt hij over de bescherming van de soort. “Als we de Lentevuurspin niet helpen, is ze gedoemd om uit te sterven.”
Monster van Loch Ness
Het verhaal van de Lentevuurspin is niet te vergelijken met de terugkeer van de wolf. Want de spin is er al die tijd wel geweest, hij werd gewoon nooit meer gezien. In die 113 jaar zijn er wel meldingen van waarnemingen geweest, maar daarvan waren nooit duidelijke bewijzen. Daarom kreeg de Lentevuurspin de bijnaam: Monster van Loch Ness onder de Belgische spinnen. Die bijnaam is sinds 2009 gelukkig achterhaald.
“We waren al heel lang op zoek naar deze ‘mythische’ spin. Tot ik een mailtje kreeg van iemand die beweerde in 1997 op een terrein in Lommel zonnende Lentevuurspinnen te hebben gezien.” Van Keer nam deze oude tip toch serieus en ging samen met zijn broer en 2 andere arachnologen zoeken op de locatie. “Veel arachnologen in België waren heel sceptisch en hadden de hoop opgegeven, maar ik bleef er altijd in geloven dat we ze zouden vinden.”
Na twee vruchteloze dagen zoeken, wilden de vier teleurgestelde arachnologen naar huis vertrekken. “We stonden in een kring en mijn broer keek toevallig naar zijn schoenen en zag daar een Lentevuurspin lopen. Het ging om een oud mannetje dat zijn mooie rode kleur al verloren was, maar de soort was terug gevonden. Dat was toch een kleine overwinning,” zegt van Keer.
De volwassen mannetjes hebben een rood-oranje achterlijf hebben met enkele zwarte punten.
Keerzijde
Na de vondst werden de lokale natuurbeschermers van de werkgroep Levend Zand ingelicht, die zeer intensief zochten naar andere kolonies. “Wij vonden toen nog een heel grote populatie op het industrieterrein in Lommel.” Het ging op dat moment waarschijnlijk over de grootste aantallen en dichtheden ter wereld.
Helaas zat er ook een gigantische keerzijde aan deze ontdekking. Het leefgebied van de soort, een 300 hectare groot heidegebied, was voorbestemd als bedrijventerrein. De helft was al ingericht en de rest dreigde ook verloren te gaan.
De kracht van de media
“We wilden de vondst eerst geheimhouden, ter bescherming van de soort. Maar we besloten uiteindelijk om het toch bekend te maken. Dat was gelukkig een goede gok,” vertelt Van Keer. De Lentevuurspin kreeg ontzettend veel media-aandacht en dat zorgde voor veel positieve en bezorgde reacties.
“Dat is echt een gamechanger geweest voor de bescherming van de Lentevuurspin.” Hierdoor merkten politici het maatschappelijk draagvlak voor de soort. Na onderhandelingen met gemeente Lommel en de Limburgse investeringsmaatschappij LRM kon Natuurpunt uiteindelijk 50 hectare van de industriegrond kopen.
Zonnepanelen
In september 2018 startte de bouw van een zonnepanelenpark op het industrieterrein in Lommel. Buiten de groenbuffer van Natuurpunt moest het gebied volledig geëgaliseerd worden. “De spinnen zaten op een plaats die volledig verloren ging, we hadden niks te verliezen dus besloten we om translocaties uit te voeren.”
De Lentevuurspin leeft ondergronds en maakt een klein gangetje in de grond met daarboven een web. Vrijwilligers kwamen dus met schopjes en buizen om de omliggende grond uit te graven en een beetje verder op beschermd gebied terug in de grond te plaatsen. “We verplaatsten toen een 100-tal exemplaren enkele honderden meter verder, want het is heel belangrijk dat je ze niet te ver verplaatst. We weten nog steeds niet alles over de Lentevuurspin en welke condities ze juist nodig heeft.”
Groot-Brittannië
Ook in Groot-Brittannië komt een zeer kleine populatie van de Lentevuurspin voor. Daar werd zelfs een groot project opgezet om de soort te beschermen: Back From The Brink. Ze noemen de Lentevuurspin de ‘Ladybird Spider’ (lieveheersbeestjesspin), omwille van de volwassen mannetjes die een rood-oranje achterlijf hebben met enkele zwarte punten.
Toch kunnen de Britten veel leren van ons omdat wij in België noodgedwongen moesten handelen. “Wij konden veel experimenteren met die translocaties en dat op een korte termijn. Die luxe hebben ze in Groot-Brittannië niet, omdat ze elk exemplaar moeten koesteren. Ze kunnen zich niet te veel experimenten permitteren.”
Tijdens de zomer zullen een aantal onderzoekers naar ons land komen om te kijken hoe de arachnologen het hier aanpakten. Koen Van Keer zal in september ook het kanaal oversteken om samen met de Britten op zoek te gaan naar ideale gebieden voor translocaties.
Omheining
“Een aantal translocaties zijn geslaagd, maar voor sommige is het nu nog te vroeg om resultaat te zien.” Het industrieterrein moet daarom stevig beschermd blijven. “Een paar weken geleden zag ik dat er op het terrein gecrost was met een motor. Dat is natuurlijk nefast voor deze beestjes.”
“Een omheining plaatsen leek de eerste oplossing, maar we willen natuur maximaal toegankelijk houden voor iedereen. Toch moeten we dringend nadenken over een oplossing, want als de soort in Lommel uitsterft dan zijn we ze kwijt in België,” aldus een bezorgde Koen Van Keer.
