De harde feiten over het hart van dieren
Geen twee dieren zijn hetzelfde en het zal je dan ook niet verbazen dat het hart van een eenvoudige kwal er helemaal anders uitziet dan dat van een snel fladderende vogel of een zoogdier met liters bloed om rond te pompen. Haal hier je hart op aan de strafste weetjes over de meest diverse harten en hun waanzinnige capaciteiten!
Een hart met 2, 3 of 4 kamers
Met harten is het zoals met appartementen: je hebt ze met verschillende aantallen kamers en hoe meer kamers, hoe meer mogelijkheden. Eigenlijk is het woord ‘holtes’ hier meer op z’n plaats, waarbij de ‘boezems’ bloed ontvangen en de echte ‘kamers’ bloed weer wegsturen.
- Zoogdieren en vogels zijn warmbloedige dieren die continu hun ganse lichaam moeten voorzien van voldoende zuurstof. Daarom bestaat hun hart uit twee delen, elk met een boezem en kamer - vier holtes in totaal. De dikste harthelft zit aan de linkerkant en pompt bloed tot in het puntje van hun tenen en het tipje van hun oren. De andere helft is minder gespierd en stuurt ‘gebruikt’ bloed naar de longen om zich opnieuw te vullen met zuurstof.
- Reptielen en ook de meeste amfibieën hebben een iets eenvoudiger versie met twee boezems en slechts één kamer. Om te voorkomen dat zuurstofrijk en zuurstofarm bloed al te zeer met elkaar vermengd raken, gebruiken kikkers bijvoorbeeld een systeem van groeven. Belangrijke lichaamsdelen zoals het hoofd worden altijd met zoveel mogelijk zuurstof aangevuld, terwijl gemengd bloed naar de rest van het lichaam vloeit. Zuurstofarm bloed gaat naar de longen en de huid van het amfibie, want deze dieren ademen ook via hun vel.
- Vissen houden het graag simpel en hebben een hart met slechts één boezem en één kamer. Hun hart laat bloed rechtstreeks van de kieuwen naar het lichaam stromen, alleen op de terugweg passeert het via het hart.
Drie harten voor de zeekat
Deze inktvis is op meerdere vlakken een vreemd beestje. De camouflagekampioen heeft niet alleen drie harten, maar ook zeldzaam blauw bloed. Twee van de drie harten dienen enkel en alleen om zuurstofarm tot bij de kieuwen te stuwen - elke kieuw heeft zijn eigen hart. In het midden daarvan ligt het derde hart, dat zuurstofrijk bloed naar de rest van het lichaam stuurt.
Het is niet toevallig dat het aantal harten én de bloedkleur samen voorkomen bij inktvissen en octopussen. In blauw bloed wordt zuurstof getransporteerd d.m.v. hemocyanine i.p.v. hemoglobine. Dat scheelt in efficiëntie, want er kan minder zuurstof tegelijkertijd vastgehouden worden door het bloed (maar het systeem werkt wel beter in de zuurstofarme diepzee). Om dat mankement te compenseren, heeft het dier dus enkele extra pompen ingebouwd.
Deze dieren hebben écht geen hart
Dieren zonder hart? Dat verzinnen we niet! O.a. zeesterren, kwallen en zeekomkommers hebben helemaal geen gespierde pomp nodig om hun lichaam van zuurstof te voorzien. Hooguit hebben ze een soort primitieve terugslagklep die ervoor zorgt dat hun bloedachtige substantie in de juiste richting stroomt, als er al bloed aanwezig is in hun lichaam.
Wolf heeft een groot hart
Bij de meeste zoogdieren omvat het hart ongeveer 0,6% van het volledige lichaamsgewicht. Wij, mensen, zitten precies op dat gemiddelde. Wolven hebben relatief gezien een erg groot hart: 0,8 procent van hun massa. Geen wonder dat hun verre nazaat, de hond, is geëvolueerd tot ‘man’s best friend’! Maar vergis je niet: sommige piepkleine diertjes doen het nóg beter dan de wolf: de allerkleinste muizen overtreffen soms zelfs de kaap van 1%!
Je hartslag vertragen voor de goede zaak
Over het algemeen geldt dat grotere dieren een tragere hartslag hebben. Maar sommige dieren doen daar nog een schepje bovenop en gaan letterlijk ‘heel diep’. Zeehonden kunnen hun hartslag bijvoorbeeld laten dalen tot zo’n 20% van hun normale hartritme wanneer ze lang en diep onder water duiken.
Ook dieren die een winterslaap houden zetten hun hart op een laag pitje. Hun lichaam gaat in ‘stand-by’: ze verlagen hun metabolisme drastisch door langzamer te ademen, hun hartslag te vertragen en hun lichaamstemperatuur te laten dalen. Doe hen dat maar eens na!
Libellen hebben een hart voor elkaar
De prijs voor het mooiste hart uit onze natuur gaat zonder twijfel naar dit libellenkoppel. Toegegeven, hier spelen we een beetje vals, want we hebben het hier natuurlijk niet over het hart als orgaan, maar het hart als symbool van de liefde. Wat ons betreft, ontmoet je gegarandeerd de liefde van jouw leven na het zien van zo’n prachtig libellenhart!
