Dieren uit papier: Natuurpunt-medewerker Pieter is origami-kunstenaar
Pieter Van Dorsselaer draagt onze natuur een warm hart toe en doet er alles aan om ons leefmilieu te beschermen. In zijn professionele leven doet hij dat al jaren als medewerker op de Dienst Studie van Natuurpunt. En met dank aan een ongewenste meubelcatalogus in zijn brievenbus werd een viertal jaar geleden nog een nieuwe passie in hem aangewakkerd: origami. Van uilen en vossen tot vlinders en sprinkhanen, de Japanse papiervouwkunst leent zich perfect om onze eigen inheemse dieren tot leven te wekken.
Laat ons beginnen met jouw bijzondere hobby eens onder de loep te leggen. Origami, wat is het en hoe is het ontstaan?
Pieter Van Dorsselaer: “Origami is ontstaan in Japan. Zoals bij de meeste Japanse woorden moet je de betekenis niet ver gaan zoeken: ‘ori’ staat voor vouwen, ‘kami’ betekent papier. De vouwkunst werd er van generatie op generatie doorgegeven en vaak gebruikt voor het maken van traditionele, symbolische geschenken. Pas in de jaren 1950 ontwikkelde Akira Yoshizawa – de grootste Japanse origami-meester – een manier om in diagrammen stap voor stap uit te leggen hoe je zijn modellen kon vouwen: de intussen alom gekende pijltjes en streepjeslijnen.”
“Vanaf dan werden er boeken gemaakt met gedetailleerde handleidingen, en raakte origami ook in zwang in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Langzaam maar zeker werden de modellen steeds complexer. En toen kwam het internet en raakte de papiervouwkunst nog veel sneller verspreid: Japanse en Amerikaanse ontwerpers wisselden ideeën uit en begonnen elkaar steeds meer uit te dagen. Intussen wordt er ook op een heel wiskundige manier naar origami gekeken en worden ontwerpen met de computer gemaakt. Je ziet het zelfs terugkomen in toepassingen zoals stents voor hartoperaties en openklappende zonnepanelen voor ruimtetuigen!”
“Ondertussen leeft origami ook heel erg op Instagram. Je vindt er een grote community die elkaar inspireert, en er staat altijd wel iemand klaar om te helpen wanneer je tijdens het vouwen tegen hindernissen aanloopt. Het duurde dan ook niet lang eer ik mijn eigen Instagram-pagina met origami-creaties gestart ben. Sinds corona zijn er trouwens ook verschillende online evenementen, waarin topontwerpers lessen geven en tonen hoe je hun ontwerpen vouwt.”
Je creaties zijn prachtig! Hoe ben je zelf eigenlijk met origami in contact gekomen?
Pieter: “Als kind had ik al een origamiboekje, waar ik alles wel een keer uit gevouwen had. Springende kikkertjes bijvoorbeeld, maar uiteraard ook de alom gekende kraanvogel. Dat model is al wat complexer, maar eens je hem in de vingers hebt, valt het best mee om hem vlot te vouwen. Naar aanleiding van de geboorte van de twee kraanvogeltjes in de Vallei van de Zwarte Beek maakte ik vorig jaar voor Natuurpunt een video waarin ik toon hoe je er zelf eentje vouwt.”
“Maar de echte passie begon pas zo’n viertal jaar geleden, met een mailtje aan een meubelfirma. Ondanks de grote, rode sticker die zegt dat ik geen reclame wil ontvangen, kreeg ik toch regelmatig een folder of een dikke catalogus van dit bedrijf in mijn brievenbus. Omdat ik niet wil bijdragen aan de papierberg, heb ik hen daar even vriendelijk attent op gemaakt. Al snel volgde een heel klantvriendelijk antwoord op mijn mail, waarin ze zich excuseerden voor het ongemak en lieten weten dat ze hun bedelingspartners meteen zouden inlichten.”
“De gratis tip die ik er van de medewerker nog bovenop kreeg, had ik echter niet verwacht: ‘In een poging de onnodige papierverspilling te beperken, heb ik een video toegevoegd, hoe je van de folder een papieren T-rex kan vouwen alvorens hem te recycleren (of om als afschrikking te gebruiken tegen ongehoorzame folderbedelers). Een prettige dag gewenst verder!’ Mijn kinderen vonden dit een geweldig verhaal. Na een paar keer ‘Papa, heb je nu die dino al gevouwen?’, heb ik het dan maar gedaan. En de rest is geschiedenis … Zo weet je meteen ook wat mijn eerste model was. Een echte aanrader trouwens, want op dat YouTube-kanaal – ‘Origami with Jo Nakashima’ – staan heel goede tutorials voor heel diverse modellen.”
Bestaat er een link tussen je fascinatie voor origami en die voor de natuur?
Pieter: “Zeker! Ik vouw enorm graag dieren. Je kan dan ook een heleboel bewoners van de Belgische natuur terugvinden op mijn Instagram-pagina: van uilen, vossen en everzwijnen tot mieren, libellen en sprinkhanen. Insecten zijn vaak het meest uitdagend om te vouwen, met al die pootjes en voelsprieten. Veel inheemse fauna dus, al heb ik toch een lichte voorkeur voor draken en dinosaurussen. De mooiste ontwerpen vind ik die van Shuki Kato, een jonge Amerikaan, maar die zijn echt ’next level’ en vragen behoorlijk wat handigheid. Misschien kan je beter beginnen met de reeks dieren op de website van het WWF. Daar ben ik na mijn eerste dino mee aan de slag gegaan en dat smaakte al snel naar nog.”
“Het toffe aan origami is dat het heel divers is. Ik wissel bijvoorbeeld ook graag eens af met geometrische modellen en patronen, ‘tessellations’ in het jargon. Die worden heel mooi als je er licht doorheen laat schijnen. En af en toe vouw ik ook weleens een masker of gezicht van de ontwerper Fynn Jackson. Ook de afwisseling in technieken en verschillende papiersoorten en -formaten vind ik leuk, van klein en fijn tot een meter op een meter groot. Het is een hobby die ik niet snel beu zal worden … Ik kan het aan iedereen aanraden!”
Tips van Pieter voor origami-groentjes
-
Begin met eenvoudige ontwerpen
Voor wie de lat meteen hoog legt, loert frustratie al snel om de hoek. Al doende leer je snel, dus na een tijdje zal je wel merken wanneer je klaar bent voor meer uitdaging. -
Kies het juiste papier
In het begin kan je perfect aan de slag met papier uit de printer. Start zeker met een voldoende groot formaat, zo maak je het jezelf niet te moeilijk. Eens je ontwerpen wat ingewikkelder worden, schakel je beter over naar een dunnere papiersoort, zoals kraftpapier (verkrijgbaar op rollen bij de papierhandel). -
Werk zo nauwkeurig mogelijk
Hoe preciezer je de vouwen maakt, hoe mooier het eindresultaat wordt. Je kan de vouwen scherper maken door er met je duimnagel overheen te gaan. Bij steviger papier komt een houten boetseerspatel goed van pas.
