DIY potgrond: voor mij enkel turfvrij!
Lentekriebels, daar horen groene vingers bij! En wat heb je als recreatieve tuinier dan zeker nodig? Potgrond! Helaas bevat de standaard potgrond ‘turf’: een wondermiddel voor je planten, maar de winning ervan is een killer voor de natuur. Ontdek in dit artikel hoe je ecologisch kan planten, potten en verpotten - inclusief een DIY om zelf aan de slag te gaan.
Turf: terug naar de roots van het ‘wondermiddel’
Je stond er misschien nooit bij stil, maar de potgrond die je gebruikt en de potplanten die je koopt, bevatten turf. Eenvoudig gezegd is turf gedroogd veen, bestaande uit afgestorven plantenmateriaal dat zich in een waterrijke omgeving ophoopt. Doordat er in die omgeving weinig zuurstof is, breken de planten niet af en blijven de resten liggen. Die resten stapelen zich op en zo ontstaat er een dikke veenlaag, maar vergis je niet! Zo’n veenlaag vormt zich niet van de ene op de andere dag. Het is een proces van duizenden jaren.
Er zijn twee soorten veen. Afhankelijk waar het water vandaan komt, heb je te maken met hoogveen of laagveen. Hoogveen ontvangt enkel regenwater en is compleet onafhankelijk van grondwater. Veenmos of ‘Sphagnum’ is de meest cruciale plantensoort bij hoogveenvorming. Laagveen rekent voor zijn watervoorziening op grondwater. Hoogveen is veel geschikter voor de winning van turf dan laagveen omdat het minder arbeid vergt en de turf doorgaans van betere kwaliteit is.
Turfwinning in veengebied in Estland
De schaduwzijde van turf
Veengebieden zijn een van de belangrijkste koolstofopslagplaatsen van onze natuur. Wanneer veen wordt drooggelegd en gewonnen, komen enorme hoeveelheden CO₂ in één keer vrij en dat is nefast voor het klimaat. Maar niet enkel het klimaat lijdt onder de winning van veen, ook verschillende dieren verliezen er hun leefgebied door. Veengebieden zijn zeldzame en specifieke biotopen waar gespecialiseerde dieren en planten leven die je nergens anders vindt. Het is er namelijk enorm zuur. Het verlies van veengebieden betekent dat verschillende bijzondere insecten zoals het veenhooibeestje en de hoogveenglanslibel zeldzaam zijn geworden. In België en Nederland is er nog amper hoogveen te vinden, wat wil zeggen dat de turf in onze potgrond voornamelijk afkomstig is uit Oost-Europese hoogveengebieden.
Waarom steken we dan nog steeds turf in onze potgrond?
Waarom blijft men veen ontginnen als het zo schadelijk is voor onze natuur? Wat maakt van turf een plantenwondermiddel? Turf of gedroogd veen, is een kei in het opslaan van water. Turf verbetert de structuur van de grond en verlaagt de zuurgraad. Momenteel is potgrond met turf – in vergelijking met turfvervangers zoals kokosvezels – een goedkope potgrond om mee aan de slag te gaan in je tuin, op je balkon of terras. Weet dan wel dat jouw goedkope oplossing heel wat kwalijke gevolgen heeft voor je omgeving.
Welke ecologische alternatieven voor potgrond kan je kopen?
1. Vlaco-potgrond:
Te koop in verschillende recyclageparken.
Voordeel: Bij deze potgrond wordt 50% turf vervangen door Vlaco-groencompost en gecomposteerde houtschors. Daardoor is het een beter alternatief dan de standaard potgrond die bestaat uit 100% turf.
Nadeel: Minder turf is goed, maar geen turf is nog veel beter.
2. Potgrond op basis van kokosvezels
Voordeel: Kokosvezel is een afvalproduct van kokosnoten. Je neemt dus geen waardevolle grondstof weg wanneer je dit product gebruikt. Kokosvezels zorgen voor een luchtige structuur en zijn daarnaast ook een krak in het vasthouden van water, waardoor je je planten minder water moet geven.
Nadeel: Kokosnoten zijn geen inheemse producten en de vezels moeten dus over verre afstanden getransporteerd worden. Potgrond op basis van kokosvezels is vaak ook vrij duur.
3. Potgrond op basis van bladcompost
Voordeel: Bladcompost is een ideaal alternatief voor turf en kan je erg makkelijk zelf maken door afgevallen bladeren in vuilniszakken te stoppen. Maak de bladeren nat en voeg wat (bos)grond toe in de zakken voor de juiste micro-organismen. Prik er tenslotte gaatjes in zodat er nog lucht aankan. Je kan ook altijd een compostbak met bladeren vullen. Bladeren van de linde, populier, wilg, robinia en kastanje zijn hier het meest geschikt voor.
Nadeel: Voor goede potgrond op basis van bladcompost laat je je zakken met natte bladeren en grond best 2 jaar in een hoek van je tuin zijn werk doen. Het is dus een lang proces en je kan er volgende week nog geen planten mee verpotten.
DIY: Zo maak je zelf potgrond zonder turf
Misschien wel de meest ecologische, makkelijke en goedkope manier om potgrond te maken. Vermeng je compost met aarde die je in je tuin of omgeving kan vinden. Zelf te composteren is de beste optie. Je hergebruikt op een duurzame, milieuvriendelijke manier je tuin -en keukenafval én je houdt er minder restafval aan over. Je kan thuis makkelijk zelf compost maken achteraan in je tuin, met een compostbak of in een wormenbak op je terras.
Nadeel eigen compost
Je eigen compost is niet altijd onkruidzaadvrij. Wanneer je die compost gebruikt om nieuwe bloemen en planten te zaaien, kan het zijn dat er extra planten opschieten die je niet gezaaid hebt. Maar ook daarvoor bestaat een oplossing. In verschillende containerparken kan je compost kopen die wel onkruidzaadvrij is. Die compost is afkomstig uit grote compostinstallaties waarbij de compost verwarmd wordt tot een temperatuur die nefast is voor de kiemkracht van het onkruidzaad.
Basisrecept:
- 2 delen aarde uit je tuin of andere omgeving
- 1 deel compost
Optioneel: Afhankelijk van het type aarde in je tuin of omgeving kan je volgende zaken nog toevoegen aan je potgrond:
- Kalkkorrels: Bij een zure grond, kan het helpen om in beperkte mate wat meststof te vermengen met je tuingrond en compost.
- Grof zand of rijnzand: Vermeng zand met de andere ingrediënten van het potgrondrecept wanneer je tuingrond aan de lemige of kleiige kant is.
- Perliet: Vermeng dit porierijke product met je tuingrond en compost voor een betere drainage van water en een lichtere potgrond.
Stap 1: op zoek naar aarde
Ga op zoek naar aarde in je tuin of je omgeving als basis voor je DIY potgrond. Schep bijvoorbeeld de bovenste laag aarde van een molshoop op: ideaal voor potgrond. Van een molshoop in je tuin weet je ook zeker dat de aarde niet bewerkt of besproeid wordt.
Stap 2: compost toevoegen
Vermeng de aarde met de compost. Je kan composteren in een ton, maar het is ook mogelijk om gewoon achteraan in je tuin je tuin -en keukenafval op een hoop te gooien. Compost is verteerd organisch materiaal en wanneer je compost mengt met aarde, verhoog je de watercapaciteit van je grond.
Tip: ga na wat voor aarde je hebt en voeg eventueel wat zand, of kalkkorrels toe indien nodig.
Stap 3: planten maar!
Deze DIY-turfloze, goedkope en ecologische potgrond wil je uiteraard meteen testen. Planten maar, die handel!
