Nevenpersonage van de week: de pruikzwam
De documentairereeks van Onze Natuur barst van de inheemse dieren, planten en zwammen. Bekende én minder bekende soorten bevolken de komende weken jouw televisiescherm. En hoewel Wim Opbrouck zijn uiterste best doet om over elk levend organisme dat in beeld komt wat meer te vertellen, zijn zelfs 50 minuten per aflevering nog lang niet genoeg voor een uitgebreide kennismaking. In deze rubriek richten we daarom onze schijnwerpers op een ‘onderbelichte’ soort. Deze week in de aflevering ‘Hout’: de pruikzwam.
Opvallende zeldzaamheid
Een boom met een haarstukje van 5 tot 25 cm diameter, zo ziet het eruit wanneer een zeldzame pruikzwam een oude loofboom parasiteert. Deze paddenstoel is volledig bedekt met roomwitte, buigzame ‘stekels’ van 2 tot 5 cm lang. Omdat het zo’n aparte verschijning is, schreven we op OnzeNatuur.be al vaker over deze schimmelsoort – o.a. in ons overzicht van paddenstoelen die je moet gezien hebben en in het lijstje met de meest fluffy bewoners van de Belgische wildernis. De kans dat je er eentje in levenden lijve spot is eerder klein, maar we raden je aan om toch af en toe eens naar boven te kijken wanneer je door een herfstig beukenbos struint. Oude beuken zijn de favoriete woonplek van de pruikzwam, maar occasioneel kiest hij ook voor andere loofbomen zoals zomereik of linde.
Eten of gegeten worden
Pruikzwammen duiken vooral in de late zomer en in de herfst op in het boslandschap. Meestal verkiest hij afgestorven hout – wat van hem een saprofiet maakt – maar af en toe parasiteert hij ook levende bomen. Door de schade die hij aanricht, ontstaat witrot in het hout. De pruikzwam is een steeltjeszwam die in sommige culturen erg populair is als medicinale zwam, maar ook als plantaardige vleesvervanger. Hij zou een wat zeeïge smaak hebben, de vergelijking met krabvlees wordt vaak gemaakt. Omdat de pruikzwam zo zeldzaam is en bescherming geniet, probeer je dat liever niet zelf uit. Paddenstoelen plukken is trouwens sowieso verboden in Vlaanderen. Verschillende bronnen verkopen echter sporen waarmee je de pruikzwam zelf thuis kan opkweken. Het zou een goede bron van vitamine D zijn, een positief effect hebben op de hersenen bij o.a. de ziekte van Alzheimer en stress reduceren.
Sprookjesachtige namen
Behalve met hun uiterlijk, vallen zwammen vaak ook op door hun tot de verbeelding sprekende namen. Op die regel vormt de pruikzwam allerminst een uitzondering. Een bloemlezing uit andere talen: mountain priest (bergpriester), lion’s mane (leeuwenmanen), pom pom blanc (witte pompon), Igel-Stachelbart (egelstekelbaard), hydne hérisson (egelschimmel), houtou (Chinees voor apenkop), satyr’s beard (baard van een boswezen) en bearded tooth (tandenbaard).
