Ten aanval! Oorlogstactieken bij mieren
Mieren zijn een ingenieus volkje, die net als wij een geavanceerde samenleving hebben opgezet. Helaas gaat het er ook in de mierenkolonie niet altijd even vreedzaam aan toe ... Het nest moet immers verdedigd worden tegen vijanden van buitenaf. Elke kolonie heeft dus een leger soldaten ter beschikking – vaak de sterkste mieren van de hoop, al kunnen de werksters ook flink hun mannetje staan als het moet! Wedden dat hun oorlogstechnieken je enigszins bekend voorkomen?
Tactiek 1: Eigen volk eerst
Op de huid van elke mier zit een soort waslaagje dat bestaat uit koolwaterstoffen, die door hun specifieke samenstelling een bepaald geurenpalet met zich meedragen. Alle mieren van hetzelfde nest dragen dezelfde geur, omdat ze die koolwaterstoffen vermengen met het voedsel dat ze samen delen – trophallaxis, heet dit. Binnen het nest valt er dan ook nog eens een onderscheid te maken tussen de geur van bijvoorbeeld een verkenner, een werkster of de koningin: elk heeft z’n eigen subtiel parfum, dat als een naamkaartje op hun huid plakt.
Mieren vormen een hechte gemeenschap, maar van indringers van buiten de mierenhoop houden ze absoluut niet. Komt er toch een mier uit een andere kolonie binnengewandeld, dan wordt die al snel ontmaskerd omwille van zijn geur. Met hun hypergevoelige voelsprieten vangen mieren een vreemde geur namelijk in een fractie van een seconde op ... Elke vreemdeling die niet ruikt naar het eigen volk, wordt genadeloos buiten gekegeld.
Tactiek 2: Biologische oorlogsvoering
Indringers in het mierennest worden dus snel de deur gewezen, en dat gaat er soms best hardhandig aan toe. Het meest gekende wapen bij mieren is het mierenzuur. Met hun scherpe kaken takelen ze de ongewenste bezoeker al bijtend toe, waarna ze deze kleurloze, irriterende vloeistof vervolgens in de wonde spuiten, met een pijnlijke maar snelle dood van de indringer tot gevolg. Raakt er tijdens de strijd ook een eigen soortgenoot gewond, dan zal die zo snel mogelijk het nest in gesleept worden, waar het slachtoffer de nodige vakkundige verzorging krijgt. De ervaring leert immers dat gewonde mieren snel kunnen herstellen, om bij de volgende aanval weer op de frontlinie plaats te nemen. In tegenstelling tot menselijke soldaten kunnen mieren na een amputatie vaak binnen de 24 uur weer deelnemen aan het strijdgewoel.
In exotischere landen zoals Australië lopen ook roofmieren rond die voorzien zijn van een gifangel, waarmee ze hun vijand kunnen steken. Heel agressieve en gevaarlijke beestjes, die je hier bij ons niet tegen het lijf kan lopen – gelukkig, want zij schrikken er niet voor terug om ook mensen aan te vallen. In Maleisië zijn al mieren ontdekt die hun maagmembraan kunnen laten exploderen en de vijand zo bedekken met een giftige smurrie. De zelfmoordterroristen van de mierenwereld, zeg maar. Brrr …
Tactiek 3: Infiltratie in de kolonie
Mieren zijn slimme beestjes. Om ongemerkt een concurrerend nest binnen te dringen en met het aanwezige voedsel en broed aan de haal te gaan, zullen sommige parasitaire mieren hun beste spionage- en camouflagetechnieken aan de dag leggen. Zo staat de gewiekste, in België zeldzame kraaggaststeekmier erom bekend zelfs in het nest van de vijand te gaan wonen en zich te laten pamperen door de werksters. Van profiteurs gesproken! En je kan het de werksters niet kwalijk nemen: door hun aangepaste geur – ook wel ‘propagandaferomonen’ genoemd – kunnen de vermaledijde infiltranten zich met gemak voordoen als leden van de vijandige kolonie en zo aanvallen vermijden. Je kan je dus wel inbeelden dat de verwarring in het nest compleet is wanneer die sympathieke gasten plots een moordaanslag op de koningin plegen …
Tactiek 4: Omsingelen en bestormen
De rode bosmier lijkt misschien een onschuldig beestje, maar zoals de geschiedenis ons vaak leert, kan je ook als kleine garnaal veel schade aanrichten als je een grote groep achter je kan scharen. En als mieren ergens goed in zijn, dan is het wel zich snel en efficiënt voortplanten tot een omvangrijk mierenvolk. Komt er een legertje tegenstanders de rust in het nest verstoren, dan kunnen mieren zich met duizenden tegelijk op de indringers storten, waardoor die geen schijn van kans maken. Hoe je zo’n heel mierennest binnen de kortste keren mobiliseert? Simpel, elke individuele mier kan een feromoon afscheiden waarmee hij zijn nestgenoten alarmeert, die in een mum van tijd de vijand omsingelen en een vernietigende aanval inzetten. Wil de rivaliserende kolonie van geen wijken weten? Dan kan zo’n mierenoorlog soms zelfs maandenlang aanhouden tot een van beide kampen compleet uitgeput of uitgeroeid is.
