Een grenshek tussen Mexico en de Verenigde Staten.
Trump kan leren van België
De muur die de Amerikaanse president Donald Trump wil bouwen langs de Mexicaanse grens is desastreus voor de omliggende natuur. Wij Belgen maakten dezelfde fouten in de jaren ‘70 en proberen die nu recht te zetten.
Het conflict over de muur tussen de Verenigde Staten en Mexico beperkt zich niet tot het congres. De grenzen, die Trump fysiek wil maken in de vorm van een massieve muur, veroorzaakt ook problemen in de natuur. Er kwamen heel wat klachten binnen tegen de bouw van landeigenaren waarbij de muur dwars door hun eigendom zou lopen, waaronder een vlinderreservaat. De fysieke grens zou dwars door een biotoop lopen en de doorgang voor dieren en insecten verhinderen. In deze situatie spreken we over versnippering van de natuur, een fout die wij ook in België maakten.
Door toenemende aanleg van wegen en bebouwing raakte onze natuur verdeeld. Er ontstond een ‘lappendeken’ van kleine geïsoleerde gebieden met elk een verstoord leefgebied voor planten en dieren.
Ring van Brussel
Een vergelijkbaar voorbeeld met de muur is de grote ringweg rond de Brusselse hoofdstad. Dit wegennetwerk werd in de jaren ‘70 aangelegd midden in het Zoniënwoud en verstoorde het leefgebied van vele dieren en planten drastisch. Een alternatieve route had rond het bos kunnen lopen, maar toen leken de gevolgen niet zo problematisch. Ook andere zware infrastructuren zoals het spoornetwerk verstoorde het Zoniënwoud.
De slachtoffers van versnippering
Het probleem met fysieke barrières is dat dieren zich moeten kunnen verplaatsen om voedsel en soortgenoten te vinden. Versnipperde natuur zorgt ervoor dat leefgebieden te klein worden om te overleven en dat dieren die barrières proberen over te steken. De muur van Trump maakt dat onmogelijk en ook onze barrières zorgen voor slachtoffers. Volgens officiële cijfers worden jaarlijks 300.000 dieren doodgereden in België. Dat is op zich al een gigantisch aantal, en het zou wel eens veel erger kunnen zijn. Britse onderzoekers schatten dat dat cijfer tot zes maal hoger zou kunnen liggen omdat de tellingen gedaan worden op basis van visuele waarnemingen.
Maar heel wat road kill wordt natuurlijk opgegeten door roofdieren of aaseters. En ze doen dat heel snel, dus van heel wat dieren weten we niet dat ze er ooit gelegen hebben. Hoeveel het er ook zijn, voor dassen, reeën, padden, egels, vogels,… onze wegen, zoals de Brusselse ring zijn een enorm dierenkerkhof.
Jaren later zien we onze fouten in en proberen we die recht te zetten aan de hand van ecotunnels, verkeersrasters en ecoducten. Voor amfibieën en reptielen zijn tunnels absoluut een oplossing maar groot wild heeft meer aan ecoducten omdat tunnels te veel afwijken van hun natuurlijke biotoop.
Ecoduct
Een ecoduct heeft twee functies: enerzijds verbindt het ‘gespleten’ natuurgebieden met elkaar en zorgt het voor een grotere leefomgeving voor de dieren. Anderzijds hebben ze een oversteekplaats en zijn er minder aanrijdingen, wat ook voor de mens veel veiliger is. In mei 2018 werd de bouw van het ecoduct groenendaal over de ring van Brussel afgerond. De nieuwe oversteekplaats verbindt het versnipperde Zoniënwoud terug (gedeeltelijk) met elkaar. Helaas is dit geen evidentie voor de dieren daarom is de omgeving van het ecoduct volledig afgezet met een ondoordringbare barrière. Dit moet, zeker de grotere dieren, leiden naar het ecoduct.
Het is niet gemakkelijk om leefgebieden met elkaar te verbinden, want je moet rekening houden met allerlei soorten dieren. De dieren mogen niet het gevoel krijgen dat ze de natuur verlaten, anders worden ze bang. Hiervoor is heel veel ruimte en een breed ecoduct nodig, waar helaas niet altijd genoeg middelen voor zijn.
Dus Donald Trump, het bouwen van bruggen is voor ons de toekomst, het bouwen van muren het verleden. Misschien eens komen kijken…
