Gewone kameleonspin

Ondanks wat haar naam doet vermoeden, is de ‘gewone’ kameleonspin een heel bijzonder spinnetje. Ze maakt geen web van stevige spinsels zoals Spiderman, maar gebruikt een andere opvallende superpower - of moeten we zeggen ‘onopvallend’? Deze spin kan zichzelf namelijk zo goed als onzichtbaar maken door van kleur te veranderen.

Herken de gewone kameleonspin

(Misumena vatia)

Je moet goed zoeken om er eentje te spotten, want de kameleonspin is vaak erg goed gecamoufleerd. Van mei tot augustus kan je haar tegenkomen en herken je haar aan volgende kenmerken:

De voorste twee pootparen zijn langer en dikker dan de achterste twee pootparen (typisch voor krabspinnen)
Beweegt schokkerig, soms zijwaarts zoals een krab.
Het vrouwtje is zo groot als een kikkererwt (7 - 11 mm), het mannetje slechts half zo groot (3 - 5 mm).
Bolvormig achterlijf.
Het vrouwtje kan verschillende kleuren aannemen: geel, groen, wit en bruin. Soms heeft ze rode strepen op het achterlijf.
Het mannetje heeft een witachtig tot geel achterlijf met twee donkere rugstrepen. Ook de voorste twee pootparen zijn duidelijk gestreept. Het kopborststuk is zwartbruin met een lichtgekleurde middenstreep. De achterste pootparen zijn gelig of wit.

De gewone kameleonspin weeft geen web, maar wacht geduldig af tot een prooi zich in de gevarenzone begeeft. Haar camouflage komt dan goed van pas. Soms duurt het enkele dagen vooraleer ze prijs heeft. Ze houdt de stevige voorpoten gespreid om meteen te kunnen toeslaan wanneer een insect binnen pootbereik is. Als het zover is, injecteert ze vliegensvlug haar krachtige gif. Daarmee kan ze zelfs grote prooien zoals vlinders het hoekje omhelpen. Vervolgens bijt ze kleine gaatjes in haar vangst waarlangs ze haar prooi helemaal leeg zuigt. Alleen de ‘harde’ buitenkant van het insect blijft over.

Leefgebied van de gewone kameleonspin

De gewone kameleonspin houdt van open ruimtes. Je vindt haar dan ook in bosranden, weidelandschap, landbouwgebied en in tuinen, vooral op bloemen waar ze haar prooi opwacht. Het vrouwtje neemt de kleur aan van de witte, gele of groene bloem(knoppen) waarop ze zich verschanst. Dat zijn immers de kleuren die ze zelf kan aannemen. Dat kan ze niet in één-twee-drie, ze moet er enkele dagen voor uittrekken. Door zich te camoufleren is ze nagenoeg onzichtbaar voor haar vijanden. Ook insecten merken de gewone kameleonspin meestal niet op door haar atypische kleur.

Kameleonspinnenliefde

Ook al is het mannetje van de gewone kameleonspin maar half zo groot als zijn deerne, hij hoeft niet voor z’n leven te vrezen na de paring zoals dat bij sommige andere spinnen de gewoonte is. Het vrouwtje legt eieren in een ‘eizak’ gemaakt van spinrag. Ze hangt de cocon op aan een plant en bewaakt haar eitjes. Wanneer de jonge spinnen na 2 weken uitkomen, eten ze eerst de eizak op. Zo krijgen ze alle voedingsstoffen binnen die een jonge spin nodig heeft. Daarna vervellen enkele keren. De winter brengen ze door op de grond. Pas in de maand mei van het volgende jaar zijn ze volwassen en kunnen de vrouwtjes zelf van kleur veranderen.

Relatie van de gewone kameleonspin met de mens

Dertig jaar geleden kwam deze spin amper tot niet voor bij ons. Door de klimaatopwarming zien we haar nu meer en meer verschijnen.

Wist je dat de gewone kameleonspin …

… haar kleur aanpast naargelang wat ze ziet? Op een gele bloem stuurt ze geel pigment naar de huidcellen. Op een witte bloem verdwijnt het pigment.
… sneller wit wordt dan geel? Wanneer ze op een witte bloem zit, duurt het tot zes dagen eer de spin helemaal wit is. Als ze verhuist naar een gele bloem, moet ze nieuw pigment aanmaken. Dat duurt 10 tot 25 dagen.
… sterke seksuele verschillen kent? Alleen de vrouwtjes veranderen van kleur, de mannetjes en jonge spinnen hebben die superpower niet.
… niet altijd dezelfde kleur heeft als de bloem waarop ze zit? Mogelijk is ze nog bezig met van kleur te veranderen of rekent ze op andere vernuftige manieren om haar prooi te misleiden (vb: vlekkenpatronen of uv-tekeningen).
… ongevaarlijk is voor de mens? Haar kaken zijn niet sterk genoeg om onze huid te doorboren. Je hoeft dus niet bang te zijn voor haar gif.
… een poot durft afwerpen wanneer ze zelf belaagd wordt?
… haar etensresten niet opruimt? Vind je resten van insecten onder een bloem, check dan zeker of je ook de kameleonspin ziet zitten.