Grijze zandbij

Van maart tot en met mei kan je deze zandbewoner zien zoemen met haar grijze “bontjas” aan.  De grijze zandbij is niet agressief en totaal ongevaarlijk. Ze leeft immers niet in een groep, maar in haar eigen holletje.

Herken de grijze zandbij

(Andrena vaga)

Met het grijswitte ‘bontje’ om haar borststuk, is de grijze zandbij makkelijk te herkennen. Ga op zoek in zanderig gebied of op bloeiende wilgenkatjes. Zo herken je de grijze zandbij: 

• 11 tot 15 mm lang, de mannetjes iets kleiner dan de vrouwtjes 
• zwart, glimmend achterlijf 
• de bonte beharing is dichter en langer bij het vrouwtje 
• de poten en een deel van haar achterlijf zien soms geel van het wilgenstuifmeel 
• het mannetje heeft een witte ‘snor’

Op het menu

De grijze zandbij is een kieskeurige eter. Ze voedt zich met stuifmeel en nectar van wilgen. Alle andere voedingsbronnen laat ze links liggen. Daarom zijn er vooral veel grijze zandbijen te zien wanneer de wilg volop in bloei staat. 

Leefgebied van de zandbij

Je vindt de grijze zandbij overal waar de bodem zanderig is én waar wilgen in de buurt zijn. Heidegebied, Kempense naaldbossen, zandputten … Zie je een kegelvormig hoopje zand met een gaatje in het midden? Dan is de kans groot dat je het nest van een zandbij gevonden hebt. Zandbijen hebben een voorkeur voor (half)open zonnige plekjes, waar ze snel opwarmen in de ochtendzon. Vind je één nest, dan zijn er waarschijnlijk nog meer in de buurt. De bijen leven in kolonies, maar toch wordt elk hol bewoond door slechts één zandbijenvrouwtje. De bij zoekt haar voedsel bij elkaar in een straal van zo’n kwart kilometer rondom haar nest.

Zandbijenliefde

Wanneer de lentezon aan warmte wint, worden de grijze zandbijen wakker. De mannetjes zijn al enkele dagen vroeger actief dan de vrouwtjes. Ze vatten post bij de nestingangen, waar ze wachten tot een vrouwtje tevoorschijn komt. Het op seks beluste mannetje grijpt zijn kans, terwijl het vrouwtje maar aan één ding kan denken: stuifmeel verzamelen. Soms wagen meerder mannetjes tegelijkertijd hun kans, wat resulteert in een gerollebol van jewelste tijdens het 'vechtparen'. 

Vrouwelijke zandbijen graven een nest dat 25 tot 60 cm diep onder de grond reikt. De gang gaat loodrecht naar beneden en heeft een tiental vertakkingen die uitkomen in de broedcellen. In elke broedcel deponeert de grijze zandbij wat wilgenstuifmeel, tot een bolletje gekneed met nectar. In elk bolletje legt ze een ei. Na ongeveer zes weken van moederlijke toewijding, gaat ook het vrouwtje dood. Wanneer de larve uitkomt, heeft ze voldoende voedsel om de tijd te overbruggen tot ze zich datzelfde voorjaar inspint in een cocon. In de zomer ontpopt de zandbijlarve tot volwassen zandbij. Ze verlaat haar cocon pas het jaar nadien.

Relatie met de mens

Zandbijen zijn compleet ongevaarlijk voor mensen en (huis-)dieren. Ze hebben geen volk om te verdedigen tegen indringers en zijn dus allesbehalve agressief. Ze zijn niet in staat om schade toe te brengen aan mensenhuid. Om de zandbij een handje te helpen, kan je een hoopje losse zand op een zonnige plek in je tuin inrichten.

Wist je dat de grijze zandbij …

• geen honing maakt? 
• een erg kort volwassen leven heeft? Ze leeft maar enkele weken, totdat het nageslacht verzekerd is. 
• soms last heeft van een ‘koekoekswesp’, een parasitaire wesp die haar eieren legt in de broedkamers van de zandbij? De larven van de roodharige wespbij komt voortijdig uit en eet zowel het ei als het stuifmeelbolletje op.