Huismuis

Schattig toch, die zwarte kraaloogjes, dat snuffelende snuitje en die grote oren? De ene muis is de andere niet, maar dit grijze knaagdiertje mag je echt met recht en reden ‘muis’ noemen. Ze maakt al eeuwenlang deel uit van ons dagelijks leven en wordt daarom ook wel ‘huismuis’ of ‘gewone muis’ genoemd. 

Herken de huismuis

(Mus musculus)

Omdat ze op het eerste gezicht verward kan worden met andere knaagdieren, is het niet altijd gemakkelijk om te weten of je met een huismuis te maken hebt. Heb je een klein knaagdier in de buurt gespot, let dan op de volgende kenmerken:

• ze meet 7 tot 10 centimeter en is dus veel kleiner dan een rat
• ze is doorgaans grijs tot grijsbruin van kleur en haar buik is een tintje lichter, maar er bestaan huismuizen in verschillende kleuren
• ze heeft grote oren
• ze heeft een spitse snuit met zeer gevoelige snorharen en haar neus is roze
• ze heeft vier tenen aan haar voorpoten en vijf aan haar achterpoten
• haar staart is even lang als haar lichaam (5 tot 10 cm) en licht behaard

Op het menu

Van nature is de huismuis een nachtdier, dus wordt ze actiever zodra de zon ondergaat. Het is een alleseter die vooral houdt van granen, zaden en wortels. Ze deinst voor geen enkel obstakel terug – de huismuis is immers een goede klimmer en een uitstekende zwemmer. Bovendien heeft ze een heel goed reukvermogen, dus vindt ze gemakkelijk iets te eten. De huismuis kan zich met zowat alles voeden – zelfs larven of minder gangbaar voedsel zoals onze restjes – maar heeft slechts 5 gram voedsel per dag nodig om te overleven, wat haar ondanks haar slechte reputatie toch geen veelvraat maakt.

Leefgebied van de huismuis

De huismuis weet dat de nabijheid van mensen een gemakkelijke toegang tot voedsel betekent. Daarom is het niet vreemd dat je haar regelmatig aantreft in de buurt van woningen, in schuren, magazijnen, zolders enzovoort. Dankzij haar kleine omvang kan ze door kieren en spleten naar binnen kruipen.

In de natuur graven muizen een gat onder stenen of wortels en bedekken de binnenkant met gras en kruiden. Het nest bestaat in het algemeen uit een gang die verbonden is met een slaapkamer, die tevens dienstdoet als kraamafdeling.

Huismuizenliefde

Dat huismuizen erg vruchtbaar zijn, is een understatement. Elk vrouwtje kan 5 tot 10 nesten per jaar krijgen – soms zelfs 15 – met elk 4 tot 12 jongen (gemiddeld 6 tot 8). En alsof dat nog niet genoeg is, kunnen muizen zich ook het hele jaar rond voortplanten en houden ze geen winterslaap. Mama Muis heeft amper drie weken nodig om haar blinde, naakte baby’s te baren, die ze gedurende drie weken zal voeren en die zich op een leeftijd van 6 weken al zelf kunnen voortplanten. Huismuizen zijn dus zeer drukbezette moeders!

Om vrouwtjes aan te trekken, laten de mannetjes hun urine achter op strategische plaatsen en zenden ze een ultrasoon geluid uit. In het wild leven muizen in familiegroepen en accepteren ze de aanwezigheid van vreemde indringers in hun territorium niet.

Relatie met de mens

Het ligt voor de hand dat een dier dat zich zo snel voortplant en zo dicht bij onze voedselvoorraden leeft, voor problemen zorgt. Zoals veel knaagdieren kunnen huismuizen ook aan kabels en isolatiemateriaal knabbelen om hun non-stop groeiende tanden bij te vijlen. Bovendien kunnen huismuizen bepaalde ziektes en parasieten overbrengen en worden daarom als ongedierte beschouwd.

Al deze factoren zorgen ervoor dat ze niet zo geliefd zijn bij mensen – zelfs de grootste dierenvriend zal moeten toegeven dat hij zelf ook liever leeft zonder de overlast die ze veroorzaken. In dit geval is voorkomen beter dan genezen door alle kieren en spleten in je huis dicht te maken. Een kleine muis kan zich immers door de kleinste openingen wurmen. Bewaar voedsel altijd in luchtdichte dozen en kasten om te voorkomen dat je knaagdieren – en andere dieren in het algemeen – aantrekt. Vergif kan je maar beter vermijden, want zo breng je ook andere dieren en zelfs kinderen in gevaar. De huismuis heeft in ieder geval veel natuurlijke vijanden waarop je kan rekenen, zoals katten, roofvogels, vossen, slangen, wezels enzovoort. 

Wist je dat de huismuis ...

• via haar urine communiceert? Het trekt potentiële partners aan en op die – lichtjes onsmakelijke – manier bakent ze haar territorium af.
• de andere leden van haar familie aan hun geur kan herkennen?
• snijtanden heeft die haar hele leven blijven groeien? Om te voorkomen dat ze buitensporige proporties aannemen, moet ons knaagdiertje ze afslijten door veel te knagen.
• zich over de hele wereld verspreid heeft, behalve in onbewoonde gebieden?
• in ontelbare verhalen en folklore aanwezig is vanwege haar nabijheid bij de mens? Zo zou ze bijvoorbeeld de uitgevallen melktandjes van kleine kinderen verzamelen en verwisselen voor een muntstuk. Ze speelt ook een prominente rol in de roman ‘Of Mice and Men’ van John Steinbeck en in ‘Flowers for Algernon’ van Daniel Keyes. En laten we de beroemde Mickey Mouse van Walt Disney niet vergeten, die zogezegd geïnspireerd is door de gelaatstrekken van de huismuis (al hebben wij daar wel onze bedenkingen bij).