Huiszwaluw
Wanneer je de verschillende silhouetten bestudeert die over onze steden vliegen, dan is er één vogel bij die je makkelijk herkent aan zijn witte stuit: de huiszwaluw. Die heeft zijn naam niet gestolen, want hij bouwt z’n nest graag tegen huizen - stedelijk of landelijk. Ruwe bakstenen vormen een goed alternatief voor de rotspartijen waar hij van nature graag nestelt. De soort is overal in België aanwezig, maar kent de laatste tijd een forse achteruitgang in stedelijk gebied.
Herken de huiszwaluw
Delichon urbicum
Deze zwaluw is meer gedrongen dan andere zwaluwsoorten. Toch vliegt hij gezwind en elegant doorheen de lucht. Zo kan je hem herkennen:
- 13,5 tot 15 cm lang
- spanwijdte 26 tot 29 cm
- licht glanzende, zelfs schitterende blauwzwarte bovenzijde
- spierwitte onderzijde en wit bevederde poten
- opvallende witte stuit (deel van het lichaam net boven de staart)
- korte staart die minder gevorkt is dan die van andere zwaluwen
- korte, brede snavel die hij tijdens het vliegen vaak openspert
- jonge huiszwaluwen zijn iets ‘vuiler’ van kleur en hebben nog geen metaalglans op de rug
De huiszwaluw wordt vaak verward met de boerenzwaluw, maar die laatste kleurt roodbruin op het hoofd, heeft onbevederde poten en een opmerkelijk langere staart.
Op het menu
Deze insecteneter is een topjager! Hij voedt zich uitsluitend met kleine, vliegende insecten die hij in volle vlucht onderschept. Op zijn menu staan: vlinders, vliegen en mieren - stekende insecten zoals bijen en wespen worden vakkundig ontweken. Zijn signature dish is zonder twijfel een mondvol muggen of vliegen.
In tegenstelling tot de boerenzwaluw vangt de huiszwaluw insecten op grote hoogte, zo’n 20 meter boven de grond. Hij drinkt ook al vliegend, door over het wateroppervlak van meren of rivieren te scheren.
In het broedseizoen vormt het voederen van de jongen een zware dagtaak voor de ouders. Ze brengen aan de lopende band prooien aan om meteen weer op jacht te gaan.
Leefgebied van de huiszwaluw
Eén zwaluw brengt de lente niet, maar wie nét iets langer wacht, ziet hen in groten getale toekomen. Bij gebrek aan ruwe rotsen, nestelt de huiszwaluw in en rond gebouwen in de stad of op het platteland. Dat doet hij liefst samen met enkele goede buren tegen overdekte buitenmuren in rurale streken. Buiten het broedseizoen verzamelt de huiszwaluw in bomen om samen te slapen. In de winter trekt hij naar het zuiden.
Huiszwaluwenliefde
In de lente vormen huiszwaluwen koppels en bereiden ze zich voor om een nest te bouwen. Daarmee beginnen ze eind april of begin mei. De nestjes bestaan uit een combinatie van aarde, grassen, plantenvezels, veren en zelfs stukjes plantenwortels die tot een kleverige massa gekneed wordt samen met hun speeksel. Wanneer dat goedje opdroogt, wordt het hard en sterk genoeg om een volledig zwaluwengezin te huisvesten.
Een huiszwaluwnest is vrij dik met een kleine, ronde opening waarin de ouders net passen. Het wordt opgetrokken binnen een termijn van 10 à 15 dagen en wordt vaak jaar na jaar opnieuw gebruikt. Ook andere vogelsoorten maken soms gebruik van deze prefab-nestjes, wanneer de zwaluwen (nog) niet in het land zijn.
Het vrouwtje legt tot 5 witte eieren die ze meestal alleen uitbroedt op twee weken tijd. Gedurende een kleine maand blijven de jonge zwaluwen in het nest en ook daarna worden ze nog tien dagen gevoederd door de ouders. Afhankelijk van de weersomstandigheden en het voedselaanbod volgt er soms een tweede legsel in de maand juli.
Relatie van de huiszwaluw met de mens
De huiszwaluw is minder fel dan de boerenzwaluw. Hoewel hij een stedelijke omgeving verkiest, zien we hem meer en meer verhuizen omwille van de toenemende luchtvervuiling. Maar op het platteland loert dan weer het gevaar van insecticiden en pesticiden die schade aanbrengen aan de broedsels. In de steden zelf vinden zwaluwen dan weer steeds moeilijker de nodige modder om nesten mee te bouwen. Een kleine ingreep om de zwaluw te helpen, is het aanleggen van een kleine modderpoel in je tuin. Lees hier wat je nog meer kan doen voor de huiszwaluw.
Een ander probleem waarmee de huiszwaluw te maken krijgt, is dat van mensen die liever geen live nestkamer tegen hun gevel hebben. Ze vrezen vervuiling door uitwerpselen van de vogels. Zodra een nest wordt verwijderd, verdwijnen ook zijn bewoners. Zulke ingrepen kunnen rampzalig zijn voor de zwaluwpopulatie want huisbroeders maken zelden de overstap naar andere bouwwerken zoals bruggen. In België is het vernietigen van zwaluwnesten trouwens strafbaar. Heb je echt last van uitwerpselen, dan volstaat het om een houten plankje aan te brengen vlak onder het nest.
Wist je dat de huiszwaluw …
- storm voorspelt wanneer hij laag vliegt? Dat spreekwoord is niet eens zo vergezocht. Wanneer zwaluwen zich naar lagere oorden verplaatsen, is dat een logisch gevolg van de insecten die lager gaan vliegen door een verandering in luchtdruk. De zwaluw volgt gewoon zijn prooien!
- sterk ontwikkelde sociale structuren kent? Die onderhoudt hij met zijn gezang.
- overlast door insecten kan voorkomen? Een koppel vangt gemiddeld 150.000 insecten en muggen voor een nestje met vier jongen.