Meikever

Helaas is hij al wat zeldzamer dan enkele decennia geleden, maar toch is de meikever nog steeds een iconisch insect in onze contreien. Erg opvallend is hij niet, maar het brommende geluid van zijn vleugels wanneer hij voorbijvliegt, komt je gegarandeerd bekend voor.

Herken de meikever

Melolontha melolontha

Je treft de meikever enkel aan tussen eind april en eind mei – what’s in a name – dus in de overige maanden van het jaar hoef je er niet naar te zoeken. Met zijn roodbruine dekschilden en poten is de meikever geen bijzonder opvallende verschijning, maar zijn waaiervormige voelsprieten geven hem wel een bijzondere touch.

• middelgrote kever van zo’n 2 tot 3 cm groot
• zwarte kop met zwarte, kraalvormige oogjes
• fijne, witte beharing op het volledige lichaam 
• driehoekige, witte vlekken langs de flanken van het zwarte achterlijf
• roodbruine dekschilden voorzien van ribbels in de lengte 
• roodbruine, behaarde poten
• oranjebruine voelsprieten met een verdikking aan het uiteinde die kan uitwaaieren tot lamellen (7 langere bij de mannetjes, 6 kortere bij de vrouwtjes)

De larven of engerlingen leven permanent ondergronds tot ze zich verpoppen. Je herkent ze aan hun dikke, witachtige lijf en hun verharde, bruine kop met twee stevige kaken. Ze hebben zes korte, bruine pootjes en het achterlijf kleurt donker tot soms wel zwart. Ademen doen ze langs openingen aan de zijkant van hun lichaam.

Op het menu

Meikevers eten vegetarisch en zijn dol op bladeren van de zomereik, beuk en haagbeuk, maar ook de blaadjes van fruitbomen spelen ze met smaak naar binnen. Een grote groep volwassen meikevers kan met gemak een volledige boom kaalvreten. De engerlingen, die onder de grond wonen, houden het op wortels van grassen en kruidachtige planten. Op velden, in moestuinen en op gazons kunnen ze heel wat schade aanrichten aan gewassen, sierplanten en gras. 

Leefgebied van de meikever

In zowat heel Europa voelt de meikever zich goed thuis. Wie op zoek gaat naar het beestje, doet er goed aan open plekken in bossen, bosranden, graslanden en open velden van naderbij te bestuderen. Vooral een dichtbegroeide of beschaduwde bodem met een losse structuur spreken hem aan. In een te harde of te droge bodem kunnen de engerlingen namelijk niet overleven. 

De meikever is een schemeractieve soort: stijgen de temperaturen boven de 20 graden, dan slaat hij zijn vleugels uit en kan je hem in de avondschemering af en toe zien zwermen rond loofbomen. Overdag zoekt hij een beschut plekje op een boomtak om te verpozen.

Meikeverliefde

Wil hij een geschikt vrouwtje vinden voor een romantisch avontuurtje, dan waaiert het mannetje van de meikever zijn antenneshelemaalopen. Met de lamellen, die dienstdoen als reukorgaan, kan hij niet alleen de feromonen die de vrouwtjes afscheiden opvangen, maar vooral ook de geurstoffen die vrijkomen wanneer zijn ‘object of affection’ van een sappig blaadje zit te smullen. Eens ze elkaar gevonden hebben, verbinden het mannetje en het vrouwtje de punten van hun achterlijf aan elkaar. Het mannetje laat zich vervolgens op zijn rug vallen, waarna het vrouwtje hem een heel eind voortsleept tot de paring erop zit. Vervolgens legt ze een twintigtal eitjes van 2 tot 3 millimeter doorsnede in een bodem met een losse structuur. 

Vier tot zes weken later kruipen de engerlingen uit deze eitjes en beginnen ze zich vol te proppen met plantenwortels en humus. Het daglicht krijgen deze dikke, witte larven nooit te zien, tenzij je ze tijdens het omspitten van je moestuin per ongeluk naar boven schept. Soms duurt het zelfs meerdere jaren voor ze zich verpoppen en de larven jonge kevers worden. Sowieso maken de engerlingen ten minste twee winters ondergronds mee, waar ze nog wat dieper de bodem in kruipen om aan de koudere temperaturen te ontsnappen. Hebben de larven hun drie groeistadia, telkens afgewisseld met een vervelling, doorgemaakt? Dan zijn ze klaar voor hun volgende stadium. Nu is het tijd om de popkamer in te richten, waar de jonge kevers – eens uit de cocon – nog even blijven overwinteren tot ze inhet warmere voorjaar uiteindelijk uit de grond tevoorschijn komen.

Relatie van de meikever met de mens

De meikever mag dan een iconische status hebben, bij tuinders en landbouwers is het diertje niet erg geliefd. Door hun grote voorliefde voor wortels van planten, kruiden en grassen kunnen de larven fameuze schade aanrichten in tuinen en op graanvelden. Zelfs golfbanen hebben weleens te lijden onder een engerlingenplaag. En een hongerige zwerm meikevers in een fruitboomgaard kan ook behoorlijk hallucinante taferelen opleveren. In extreme gevallen kunnen ze zelfs schade veroorzaken die vergelijkbaar is met de vraatzucht van treksprinkhanen.

In tijden waarin er nog geen bestrijdingsmiddelen bestonden, kon de meikever een hele gemeenschap in armoede duwen, omdat ze rond dezelfde periode allemaal tegelijk uit de grond tevoorschijn komen en zo een volledige oogst om zeep kunnen helpen. Voor middeleeuwse boeren zat er niets anders op dan de kevers stuk voor stuk met de hand op te rapen. Sinds de 20ste eeuw en het massaal inzetten van insecticiden was het voorgoed gedaan met de gloriedagen van de meikever. Door het gebruik van pesticiden en de inperking van zijn leefgebied is hij vandaag bij ons wat zeldzamer dan pakweg 50 jaar geleden, maar de meikever is geen bedreigde soort. Je kan hem tijdens de maand mei dus zeker nog vrolijk horen brommen en zien rondfladderen!

Wist je dat de meikever …

• twee verwante neven heeft die eveneens vernoemd zijn naar de maand waarin ze voorkomen? De junikever is een tikkeltje kleiner en is volledig lichtbruin van kleur, terwijl de grotere julikever opvalt door zijn zwartbruine dekschilden vol wit-gele vlekjes.
• met zijn poten gespreid vliegt, zodat hij zich meteen kan vastklampen wanneer hij ergens op landt? Een goede piloot is de meikever echter niet, want hij botst regelmatig eens tegen een boom. Gelukkig heeft hij een stevig pantser dat hem beschermt bij zijn val!
• navigeert op basis van het maanlicht? Dit komt steeds uit dezelfde richting, waardoor hij op een rechte lijn kan vliegen. Vliegt hij echter langs een kunstmatige lichtbron, dan raakt hij in de war en blijft hij rondjes cirkelen rond de lamp.
• niet kan steken of bijten? Als er dus een meikever bij jou thuis naar binnen gevlogen is, kan je hem rustig oppakken om hem weer buiten te zetten. In tegenstelling tot veel andere insecten, zal hij niet wegvluchten bij gevaar.