Putter

Als er dit jaar een vogel is die je moét gezien hebben in onze natuur, dan is het wel de putter! Dankzij zijn flamboyante kleuren mag je gerust zeggen dat je er niet naast kan kijken. Maak snel kennis met dit mooie vogeltje, en wie weet komt hij binnenkort zijn buikje wel rond eten op het voederplankje in je tuin.

Herken de putter

(Carduelis carduelis)

Als je denkt dat je het prachtige lied van de putter gehoord hebt en je zijn prachtige kleuren wil bewonderen, dan kan het niet fout gaan, want hij lijkt op geen enkele andere vogel:

• hij meet 12 tot 14 centimeter
• zijn lichaam is beige van kleur
• zijn vleugels zijn zwart met witte patronen en hebben een grote, gele vlek
• zijn gezicht is knalrood; de rest van zijn kopje is wit en zwart
• zijn staart is zwart, bezaaid met witte patronen
• juvenielen zijn grijsachtig-beige gestreept met bruin en hebben al een gele band op de vleugel

Op het menu

De putter is een zaadeter. Hij houdt vooral van distelzaden – vandaar zijn bijnaam ‘distelvink’ – maar kan ook de zaden van klis, teunisbloem, zonnebloem, els, berk, klaver … wel smaken. Zijn conische en puntige snavel is ook het bewijs van zijn vrij strikte dieet. De kleintjes daarentegen hebben tijdens hun groei eiwitten nodig en krijgen dus ook bladluizen voorgeschoteld.

Omdat de zaden arm zijn aan vocht, moet de putter ook toegang hebben tot een waterbron en geniet hij bij gelegenheid van een verfrissende duik.

Leefgebied van de putter

Oorspronkelijk broedde de putter vooral in loof- of gemengde bossen, open plekken, braakliggende terreinen en randen, maar hij heeft zich aangepast aan onze aanwezigheid en komt nu ook voor in boomgaarden, parken en tuinen. Zoals veel zangvogels leven putters het grootste deel van het jaar in groep. De enige keer dat ze zich losmaken van hun gezelschap is tijdens de broedperiode. Op dat moment kunnen de mannetjes nogal agressief uit de hoek komen tegenover hun soortgenoten. In België is de putter sedentair, wat betekent dat hij bij ons overwintert.

Puttersliefde

Tegen het einde van de winter beginnen er zich in de groepen paartjes te vormen. De mannetjes naderen hun liefjes en maken een hoge rug, terwijl ze naar links en naar rechts draaien. Ze spreiden hun vleugels – vermoedelijk om hun gele patronen te laten zien – en bieden de vrouwtjes voedsel aan. Eenmaal de koppeltjes gevormd zijn, blijven putters monogaam. 

Het vrouwtje bouwt het nest in een boom. Om het zo gezellig mogelijk te maken, bekleedt ze de binnenkant met gras, mos en veertjes, en lijmt ze alles aan elkaar met spinnenrag. Ze legt dan vier tot zes lichtblauwe eieren en broedt ze in haar eentje uit. Gelukkig zorgt haar trouwe partner al die tijd (een tiental dagen) voor haar eten. Eenmaal uit het ei worden de kuikens gevoed met insecten en zaden door hun beide ouders, die ze uitspuwen (jammie!). Het kost hen 13 tot 18 dagen om te leren vliegen, maar hun ouders zullen nadien nog ongeveer tien dagen voor hun kroost zorgen. Putters krijgen vaak twee broedsels per jaar.

Relatie met de mens

Het lied van deze kleine zangvogel heeft de mens altijd gefascineerd, zozeer zelfs dat de putter vaak gevangen werd om zijn leven verder te zetten in een kooi. Net als kanaries werden putters ook in de mijnen gebruikt om de mijnwerkers te waarschuwen voor het lekken van gas. De Conventie van Bern verbood de vangst en het in gevangenschap houden van de putter in Europa, maar er is nog steeds sprake van stroperij in Zuid-Europa en Noord-Afrika. 

Wist je dat de putter ...

• of distelvink zijn naam te danken heeft aan de distel omdat hij daar zijn voedsel zoekt?
• ooit werd gevangen vanwege zijn mooie zang? Je kan hem bovendien gemakkelijk allerlei trucjes aanleren en soms werden er kruisingen van putters en kanaries gefokt. Gelukkig is het vangen van deze zangvogel nu verboden in Europa. 
• met Christus geassocieerd wordt, vanwege de distels waar hij zich mee voedt? De doornen van de distel zouden herinneren aan de doornen van de doornenkroon die Jezus droeg tijdens zijn Passie. Het kopje van de putter is rood van kleur omdat het bevlekt zou zijn met het bloed van Christus.  
• werd afgebeeld op schilderijen, met name door Rafaël en Carel Fabritius? Hij inspireerde ook Vivaldi voor een concerto voor fluiten.