Raaf

De raaf is een imposante, grote vogel die lang gezien werd als een symbool voor onheil en de dood. Het slechte imago van deze standvogel is ondertussen verdwenen, maar de vogel zelf is nog volop bezig aan zijn terugkeer bij ons. 

Herken de raaf

(Corvus corax)

De kans dat je al eens een raaf in het wild zag is eerder klein. Deze gitzwarte vogel is de allergrootste van alle 131 kraaiachtigen, maar wordt vaak verward met de veelvoorkomende zwarte kraai. Bovendien is een raaf erg schuw. Waar houdt deze vogel zich schuil en hoe herken je hem als je dan toch het geluk hebt om hem tegen te komen? 

• 54 - 67 cm groot
• gewicht van 1,2 à 1,4 kg
• spanwijdte van 1,15 tot wel 1,3 meter
• volledig zwart met een groene, blauwe of paarse glans op de veren
• relatief grote kop met zware, lange snavel
• snavel is voor meer dan de helft bedekt met veren 
• waaiervormige staart (in vlucht) die hem helpt te zweven op thermiek zoals roofvogels
• rauwe, rollende roep: “kroa kroa"

Op het menu

Het dieet van een raaf is veelzijdig en gevarieerd. Hij is namelijk een alleseter met een voorkeur voor dierlijk, eiwitrijk voedsel. Zijn lievelingskost? Aas! Hij profiteert van het harde werk van andere predatoren zoals de wolf of de vos die prooiresten achterlaten. Dierenkadavers (natuurlijk gestorven, verkeersslachtoffers of als resultaat van jacht) zijn vooral in de winter de voornaamste voedselbron. Ook kleinere knaagdieren, insecten en larven, jonge vogels, mosselen, aangespoelde vissen, bessen en fruit staan op het menu.

Slim en opportunistisch als hij is, gaat de raaf in de buurt van vuilnisbelten, slachthuizen en woningen of achter ploegende tractoren op zoek naar voedsel. Hij heeft veel over voor een lekker maal want een raaf maakt vluchten tot wel 30 km ver om op een heide of weiland te foerageren. Tijdens het broedseizoen legt deze pientere vogel ook voedselvoorraden aan voor de jongen. ​

Leefgebied van de raaf

De raaf heeft een groot territorium nodig in bosrijk gebied waar veel grondfauna aanwezig is. Hij geeft de voorkeur aan rustige nestplaatsen in oudere bossen in combinatie met open, voedselrijke gebieden. In Vlaanderen is de raaf het sterkst vertegenwoordigd in Limburg. Daar werd voor het eerst een territoriaal paar opgemerkt. Verder zijn er waarnemingen gemeld in Koersel, Lommel, Landschap De Liereman bij Oud-Turnhout, Bosland in Hechtel-Eksel en Meerdaalwoud bij Leuven. Sinds 2014 worden in België elk jaar enkele tientallen raven per jaar gemeld.

Ravenliefde

Niet broedende raven leven in groep. Wanneer het broedseizoen begint, eisen vaste koppels hun territorium op. Samen zorgen ze voor een mooi en stevig nest ergens hoog in de kruin van een boom. Het mannetje verzamelt materiaal, het vrouwtje maakt er een breed, plat nest mee dat jaar na jaar opnieuw gebruikt wordt. Raven beginnen relatief vroeg aan het broedseizoen. In februari leggen ze de eerste eieren, meestal 4 à 6 per legsel. Na 20 tot 25 dagen komen de jongen uit. Raven hebben dus vaak al grote jongen terwijl andere vogels het winterslaapzand nog uit hun ogen moeten wrijven. De pasgeboren raven blijven 4 tot 7 weken op het nest en blijven ook daarna nog een poosje in de buurt rondhangen. Ze verlaten hotel Mama vaak pas tegen het einde van de zomer.

Relatie van de raaf met de mens

Tot 1842 was de raaf een algemene broedvogel in België en omstreken. De vogel verdween daarna door overbejaging en intensieve verdelging. Het laatste broedgeval dateert van 1862 in Bazel en Wilrijk. In Wallonië overleefde de soort langer: in 1948 broedde nog een paar in Villers-devant-Orval. De tijd dat raven met onheil en de dood geassocieerd werden is gelukkig voorbij. Toch was er hulp van menselijke hand nodig om de vogel opnieuw te introduceren bij ons. In de jaren ‘70 werden op privé-initiatief 50 jonge raven losgelaten om een nieuwe populatie te vormen. Tien jaar later was het eerste broedende paar in de vrije natuur een feit. Nog tien jaar later telde België 18 broedparen en recentelijk werden er in Meerdaalwoud (2018) en Bosland (2020) nog nieuwe broedgevallen waargenomen. De raaf is bezig aan zijn comeback!

Wist je dat de raaf …

• de grootste zangvogel van ons land is? Hij is groter dan een buizerd. 

• minstens zo slim als groot is? In verschillende onderzoeken bleek hoe intelligent raven van nature zijn. Uit een Oostenrijkse studie is gebleken dat raven elkaar voorwerpen kunnen aanwijzen met hun snavel, zoals mensen dat met hun vingers doen. In het wild werd waargenomen hoe raven steentjes naar mensen gooiden om ze van hun nest weg te houden.

• een hoofdrol spelen in tal van mythologische verhalen en legendes? Wodan, een Germaanse god gebruikt twee raven als boodschappers. In de Griekse en Romeinse verhalen staat de raaf symbool voor een lang leven. De vogel is de boodschapper van Apollo, de zonnegod.