Yves Adams

Veldleeuwerik

De ster van onze agrarische landschappen? Dat is de veldleeuwerik, natuurlijk. Deze zangvogel met het formaat van een grote mus verdwijnt bijna naadloos in de achtergrond … tenzij hij zijn snavel opendoet om ons zijn mooie stem te laten horen!

Herken de veldleeuwerik

(Alauda arvensis)

Om de veldleeuwerik op te merken, moet je je ogen goed openhouden, want deze vogel camoufleert zich geweldig effectief om aan roofdieren te ontsnappen. Hoe kan je hem herkennen? Let op de volgende kenmerken:

hij heeft de omvang van een grote mus (17 tot 19 cm)
hij is bruin-beige van kleur en en heeft donkerbruine tot zwarte strepen op zijn rug om niet op te vallen op de grond
zijn buik en borst zijn lichtbeige tot wit en zijn borst is bezaaid met donkere vlekken
zijn kopje heeft veren die als een kam rechtop kunnen staan
zijn ogen zijn wit omrand
zijn melodieuze lied is heel herkenbaar
tijdens de vlucht strekt hij zijn lange staart uit om zichzelf in evenwicht te houden

Veldleeuweriken zijn niet erg kieskeurig en hebben een gevarieerd menu dat wisselt met de seizoenen: regenwormen, larven en insecten in de zomer, zaden en granen tijdens de rest van het jaar. Ze zoeken de bodem af naar iets dat als voedsel kan dienen en nemen daarbij kleine stapjes. Vooral in de zomer voeden ze zich met ongewervelden om voldoende eiwitten op te nemen die nodig zijn voor de groei van de jongen.

Leefgebied van de veldleeuwerik

Zoals zijn naam al doet vermoeden, is de veldleeuwerik onlosmakelijk verbonden met landbouwgebied. Hij geeft de voorkeur aan weiden, velden, heide en braakliggend land waar geen hoge vegetatie groeit, zodat roofvogels hem niet in de gaten kunnen houden en hij hen van ver ziet aankomen. De mannetjes zijn erg territoriaal in het broedseizoen en verdedigen de omgeving van hun nest door te zingen.

Als het bij ons in de winter te koud is, kan de veldleeuwerik onze streken inruilen voor het zuiden van Europa, waar hij het wat rustiger aan doet. Het gebeurt ook weleens dat Scandinavische veldleeuweriken hun toevlucht zoeken tot ons land, waar de winter minder streng is dan in hun land van herkomst.

Veldleeuwerikenliefde

Omwille van zijn sterke verbondenheid met de aarde, nestelt de veldleeuwerik op de grond in een nest van droog gras. Monogame koppeltjes vormen zich in februari, vanaf wanneer het mannetje al zingend over zijn territorium begint te vliegen om zijn rivalen af te weren. Doorgaans zijn het groepsdieren, maar veldleeuweriken zijn niet geneigd veel te delen als het aankomt op hun voortplanting. Elk jaar tussen eind maart en half augustus produceren de vrouwtjes twee tot drie legsels met elk twee tot vijf eieren.

Na twee weken intensief broeden komen de eieren uit, waarna de jongen ongeveer acht dagen lang het nest niet zullen verlaten; ze moeten nog tien dagen geduld oefenen vooraleer ze kunnen wegvliegen. Ondertussen kunnen ze genieten van de goede zorgen van mama en papa veldleeuwerik.

Nest van de veldleeuwerik

Relatie met de mens

Het leven is niet altijd gemakkelijk voor onze veldleeuwerik. Omdat hij afhankelijk is van de velden om aan eten te komen, is hij ook onderhevig aan de veranderingen die de landbouw doormaakt: intensivering die weinig ruimte laat voor de natuur, modernisering van landbouwmachines, de vestiging van monoculturen waardoor hij geen geschikt voedsel meer kan vinden, het gebruik van pesticiden, vroegtijdige oogsten … Het geleidelijk verdwijnen van braakliggend land verhindert onze sedentaire veldleeuweriken ook om in de winter voldoende voedsel te vinden.

Naar schatting is de populatie veldleeuweriken in een halve eeuw tijd met 60% afgenomen. Ongeveer een op de drie vogels sterft in het eerste levensjaar, vooral als de winters streng zijn.

Wist je dat de veldleeuwerik ...

in staat is om 600 verschillende zangnoten te produceren en ze in zinnen te ordenen om zo verschillende soorten informatie over te brengen? Zijn tremolo’s in de vlucht zijn bijzonder complex. Leeuweriken leren zelfs verschillende dialecten van hun verwanten en soortgenoten.
zijn naam heeft gegeven aan een Romeins legioen, samengesteld door Julius Caesar tijdens de Gallische oorlogen? Het Legio V Alaudae (Vijfde Legioen van de Leeuwerik) bestond uit inwoners van Gallia Transalpina en was daarmee het eerste legioen dat niet volledig uit Romeinse burgers bestond. Het woord ‘alauda’, de wetenschappelijke naam van de leeuwerik, komt trouwens van de Galliërs.
verschillende namen krijgt toebedeeld voor zijn lied? Zijn zang wordt omschreven als ‘tierelieren’ of ‘kwinkeleren’.
een dik kwartier kan zingen zonder onderbreking?