Atelier Circuler

Atelier Circuler pimpt lokale houtresten

15 juli 2021

In de oude Stelplaats van De Lijn in Leuven, op een boogscheut van het station, bruist het van creativiteit. Jongeren rollen om ter hipste projecten uit, zoals een repetitieruimte voor muzikanten, een overdekt skatepark en een ontmoetingsplaats voor kunstenaars. Maar wij zijn vandaag te gast bij Arnout Pardon en Rens Gevers, die in een uithoek van het gebouw waanzinnige dingen maken met hout dat niemand anders wil. Welkom bij Atelier Circuler!

Circulaire economie in hartje Leuven

Zoals het een goede werkplaats betaamt, is Atelier Circuler volgestouwd met machines en materialen, in dit geval: hout, hout en nog eens hout. “Mensen kunnen hun projecten door ons laten uitwerken en daarvoor gebruiken we uitsluitend duurzaam hout”, vertelt Rens. “Voor een deel is dat recuperatiehout dat we verkrijgen uit afbraakwerken. Die trend heet ‘urban mining’, we halen onze grondstoffen dus van super dichtbij en geven zo oude materialen uit de stad een nieuw leven.”

Rens maakt snijplanken van recuperatiehout

Dat wil niet zeggen dat er nooit ‘vers hout’ over de vloer komt, licht Arnout toe: “We gaan zelf niet actief bomen kappen om hout te winnen, maar we worden wel opgeroepen wanneer er ergens een boom gevallen is. We vinden het zonde om zo’n wonder der natuur op te stoken of te verhakselen, dus geven we hem hier in de schrijnwerkerij een tweede leven.”

Houtresten uit het houtpark

Arnout en Rens zijn altijd op zoek naar nieuwe, duurzame houtstromen om te redden en te pimpen. Daarom staken ze samen met de Dienst duurzaam beleid/circulaire stad Leuven de hand uit naar Natuur en Bos van de Vlaamse Overheid. Misschien valt er in het Heverleebos of het Meerdaalwoud af en toe wat FSC hout te rapen?

“Van zo’n voorstellen word ik oprecht blij”, lacht Liesbet De Keersmaecker van Natuur en Bos enthousiast. “Alleen is het zo dat wij in principe geen ‘resthout’ hebben in onze bossen. Wat gekapt wordt om het bos te beheren in functie van betere natuur en duurzaam hout, wordt verkocht en met de opbrengst kunnen we meer en betere natuur creëren. Hout zonder bestemming, bijvoorbeeld omdat het niet verwerkt kan worden, geven we meestal terug aan de natuur. Ook dood hout vormt immers een belangrijke schakel in het ecosysteem. Om die reden vinden wij ‘resthout’ dan ook een ondankbaar woord.”

Gelukkig voor Atelier Circuler zijn er uitzonderingen die de regel bevestigen. Liesbet: “Een boom die tijdens een storm dwars over een wandelweg valt, een tak die een afrastering beschadigt, een kruin die in de weg ligt … Die stukken hout moeten opgeruimd worden en bieden we graag aan voor verwerking. Ook bij het hout van onze houtparken zitten er altijd wel wat moeilijk te verwerken stukken. Die probeerden we dit jaar voor de eerste keer te verkopen aan lokale makers. Door nét iets meer te bieden dan de brandhoutprijs, konden de Leuvense houtbewerkers van Atelier Circuler zo toch unieke stukken aankopen. Op die manier kreeg onlangs een lot van 10 m³ loofhout en 2 m³ naaldhout een andere bestemming dan de kachel.”

Een link naar het bos in je huis

Zulke overschotjes hebben vaak een unieke vorm, maar daar weet Arnout wel weg mee: “Dit hier is het uiteinde van een flinke boomstam, dat afgezaagd is voor de verkoop. De ene kant supergrillig met knoesten, de andere kant hebben we glad gemaakt en afgerond. Het hout heeft al flink geleden, je ziet dat sommige delen donkerder gekleurd zijn, maar dat is ook net de charme van het stuk. Na goed inoliën, vormt het een prachtig blad voor een originele bijzettafel.

Arnout Pardon bewerkt een stuk resthout tot een hip tafelblad

“Wanneer je een stuk koopt bij Atelier Circuler, weet je precies wat je in huis haalt”, vult Rens aan. “Veel mensen pikken het niet langer dat we zomaar hout invoeren van de andere kant van de wereld, terwijl het hier voor het rapen ligt en vaak zelfs als afval behandeld wordt. Wij kunnen van al onze producten exact vertellen waar het hout vandaan komt. Heb je een project in gedachten, dan bekijken we samen hoe en met welk hout we het kunnen realiseren.”

Een nieuwe schuilhut voor het Mollendaalbos

Een prachtig voorbeeld van zo’n maatproject is de nieuwe schuilhut aan de ‘Moemedel’ in het Mollendaalbos. Rens: “De vorige hut was aan vervanging toe, maar veel hout konden we recuperen. In een nauwe samenwerking met de plaatselijke boswachter, hebben we zowel geholpen bij de afbraak als de heropbouw van de hut. Stukken die we niet konden hergebruiken, hebben we vervangen door hout uit het omliggende bos. Het is dus een schoolvoorbeeld van een hyperlokale, duurzame oplossing.”

“We gaan daarbij heel secuur te werk”, licht Arnout toe. “Elke paal werd grondig geïnspecteerd en de resterende nagels werden verwijderd. Met het materiaal dat overbleef, puzzelden we een mooi, nieuw uitkijkpunt in elkaar. De hiaten vulden we op met nieuw hout en uit de overblijvende stammen maakten we planken voor banken en een balustrade. Meer ‘circulair’ kan dit verhaal niet zijn!”

Nog meer circulaire houtprojecten op komst

Als het van Liesbet afhangt, dan smaakt dit proefproject naar meer: “Natuur en Bos onderzoekt nu of er nog meer Vlaamse natuurgebieden zijn met een overschot aan potentieel waardevolle houtresten. Daarnaast leggen we een lijst aan met kleine houtateliers, kunstenaars, schrijnwerkers, designers, kortom allerlei makers die mogelijk interesse hebben in dit soort aanbod. En als we vraag en aanbod aan elkaar kunnen matchen, dan volgen er zeker en vast nog meer projecten met lokaal ‘resthout’ in de hoofdrol.”