Dagboek van Pim: het verborgen leven van de nachtzwaluw
Pim is al langer gefascineerd door nachtzwaluwen. De mysterieuze vogel beheerst de kunst van het camoufleren als geen ander. Pim zag het als een leuke uitdaging om het verborgen leven van een jong nachtzwaluwengezin te filmen, maar slaagde hij daar ook in?
Ik heb altijd al een zwak gehad voor de mysterieuze nachtzwaluw. ‘s Winters verblijven deze vogels in Afrika, in Congo en nog veel zuidelijker. In de lente keren ze terug om te broeden. Ze strijken vooral neer in heidegebieden. Als ik een nest met pasgeboren jongen wilde zien, moest ik dus in die richting kijken. Gelukkig kon ik rekenen op de hulp en expertise van bioloog-ornitholoog Ruben Evens. Hij voert al jaren onderzoek naar nachtzwaluwen, hun migratieroutes en gedrag, onder andere in de regio rond Bosland, Lommel en het Nationaal Park Hoge Kempen. Als iemand weet waar ik nachtzwaluwen kan filmen, dan is hij het wel.
Zwaluwen in camouflage outfit
Nachtzwaluwen leiden een verborgen leven. Ze zijn overdag zo goed gecamoufleerd dat je er op enkele meters gewoon kan voorbijlopen zonder ze te zien. Zelfs als je ze benadert, blijven ze in eerste instantie roerloos zitten en vertrouwen ze op hun schutkleuren om onopgemerkt te blijven. Het ideale moment om ze als wandelaar of fietser waar te nemen, is wanneer het begint te schemeren. Op dat moment beginnen nachtzwaluwen te zingen om hun territorium af te bakenen. Wanneer de avond valt, gaan ze ook jagen. Ze kunnen hun bek zo wijd opensperren dat ze insecten zoals nachtvlinders tijdens hun vlucht uit de lucht kunnen happen. De manier waarop ze vliegen is trouwens ook leuk om te zien. Bijna vleermuisachtig, met schokkende, fladderende bewegingen, bewegen ze zich door de lucht. Pas in de vroege ochtend keren ze terug naar hun schuilplaats of nest. Dat moment wilde ik niet missen.
Ruben, en zijn collega Michiel, vertelden me dat ze nesten kunnen opsporen. Ze volgen namelijk gezenderde nachtzwaluwen op. Ze stuurden me een lijst met nestlocaties die ik vanop veilige afstand in het oog kon houden en eventueel later kon gaan filmen. Eén nest stak er bovenuit: aan de rand van de heide zaten twee pasgeboren jongen in een nest. We gingen met z’n allen kijken. De omgeving was tof en de structuurrijke grond in het dennenbos lijkt heel erg op de camouflagekleur van de nachtzwaluw. Ze kunnen er dus volledig opgaan in de omgeving, wat ook bleek. Het duurde minuten vooraleer we een vogel konden lokaliseren met het blote oog, zelfs met de informatie van de zenders. Uiteindelijk vonden we het nest op de grond. We besloten meteen onze schuiltent op een veilige afstand neer te poten. Zo konden de vogels al wennen aan de aanwezigheid van de tent.
Veel voorbereiding, weinig actie
Na het weekend keerde ik voor dag en dauw terug richting het nest en ik kroop in mijn schuiltent. Op dat moment waren de volwassen nachtzwaluwen nog volop aan het jagen. De jongen zaten dus alleen op of rond het nest. Samen met hen wachtte ik op de terugkeer van de ouders. Toen de moeder terugkeerde, hoorde ik ook de vader ergens in de verte roepen. Zo zijn de rollen verdeeld bij de nachtzwaluw: moeder voedert en verwarmt haar jongen, vader houdt de wacht. Op het nest gebeurde lange tijd niet veel. Af en toe kwamen de jongen van onder mama’s vleugels piepen. Dan wrijven ze met hun snaveltjes tegen elkaar. Soms liepen de kuikens wat verder weg om hun behoefte te doen. Je kon rond het nest dan ook een cirkel van kleine, witte ‘kakjes’ waarnemen. Dat toiletmoment was een gelegenheid om de jongen goed in beeld te brengen. Mijn missie is geslaagd. Zo’n jong gezinnetje van nachtzwaluwen is toch iets dat weinig mensen met eigen ogen al gezien hebben. Ik ben blij dat ik op deze manier dit unieke tafereel toch kan delen met jullie.
