Bloemkoolkwal
Deze kwallen leven in onze Noordzee
Onder water zijn kwallen sierlijke, pulserende wezens; aangespoeld op het strand transformeren ze tot een zielig hoopje blubber. In plaats van gillend weg te lopen, dagen we je uit om deze mysterieuze neteldieren eens van dichtbij te bestuderen. Want de dagen waarop ze effectief overlast veroorzaken, zijn zeldzaam. Lang leve de kwal!
Kwallen zwemmen niet moedwillig richting strand om toeristen te pesten. Meer nog: ze hebben amper invloed op hun zwemrichting. Meestal laten ze zich gewoon meevoeren met de stroming. Bij aflandige wind (wind die van het vaste land richting zee waait) en weinig golven, wordt het oppervlaktewater zeewaarts geblazen. Om het waterpeil in evenwicht te houden, ontstaat er een onderstroom richting strand - inclusief willoze kwallen die hun dood tegemoet dobberen.
Maar welke soorten leven er nu allemaal aan onze Belgische kust? En hoe gevaarlijk zijn ze? Een overzicht:
Oorkwal (Aurelia aurita)
- Grootte: Maximaal 40 cm diameter
- Kenmerken: transparant lichaam met vier roze of blauwige ‘oren’ (de geslachtsorganen van de kwal)
- Voorkomen in België: van april tot september
- Gevaar voor de mens: Weinig, de netelcellen van de oorkwal dringen slechts moeilijk doorheen onze huid. Op plaatsen waar de huid dun is, kan een allergische reactie optreden.
Blauwe haarkwal (Cyanea lamarckii)
- Grootte: tot 30 cm diameter
- Kenmerken: Blauwe, platte kwal met kleine bultjes en met haarachtige tentakels die enkele meters lang kunnen zijn
- Voorkomen in België: van maart tot augustus, vaakst voorkomende kwallensoort in België
- Gevaar voor de mens: Kan gemeen steken, het gevoel is vergelijkbaar met een fikse aanraking door brandnetels.
Rode of gele haarkwal (Cyanea capillata)
- Grootte: tot 50 cm diameter (soms nog groter)
- Kenmerken: Schijfvormige kwal met meterslange tentakels, geel tot donkerrood van kleur
- Voorkomen in België: heel zeldzaam, voor het laatst gezien in 2011
- Gevaar voor de mens: Kortstondige, hevige pijn, zwelling en rode huid, waarna misselijkheid, buikpijn en spierkrampen kunnen optreden. De huidverkleuring blijft enkele dagen aanhouden.
Kompaskwal (Chrysaora hysoscella)
- Grootte: 10 tot 35 cm diameter
- Kenmerken: Bruine V-vormige strepen op het beige lichaam met donkere rand, meterslange tentakels en vier steviger ‘mondarmen’
- Voorkomen in België: van mei tot september
- Gevaar voor de mens: Zeer pijnlijke, branderige striemen die blaasjes kunnen vertonen en sterk jeuken. Na een paar uur, verdwijnt het ongemak.
Zeepaddenstoel, bloemkoolkwal of longkwal (Rhizostoma pulmo)
- Grootte: Erg groot, tot 1 meter diameter
- Kenmerken: Bolvormige, lichtblauwe kwal met een donkerblauwe rand en stevige mondarmen (geen tentakels)
- Voorkomen in België: augustus tot november
- Gevaar voor de mens: ongevaarlijk, op een lichte huidirritatie na
Amerikaanse ribkwal (Mnemiopsis leidyi)
- Grootte: 15 tot 18 cm
- Kenmerken: transparante, klokvormige kwal (niet schijfvormig) met 8 ribben, waarvan 4 korte en 4 lange
- Voorkomen in België: recent is deze exoot in onze (ook brakke) wateren te vinden, waar hij terechtkwam via ballastwater en kan overleven dankzij de klimaatverandering
- Gevaar voor de mens: geen
Lampenkapje (Aequorea vitrina)
- Grootte: 17 tot 20 cm diameter
- Kenmerken: doorschijnende schijfkwal met radiale, witte ‘draden’ die van het midden naar de rand lopen
- Voorkomen in België: zeldzaam, van eind juni tot half september
- Gevaar voor de mens: hevig stekende netelcellen
Portugees oorlogsschip (Physalia physalis)
- Grootte: 20 cm diameter
- Kenmerken: langwerpige, doorschijnende kwal met bovenaan een opvallende kam, felroze en -blauw gekleurd; de tentakels kunnen meer dan 40 m lang worden. Eigenlijk is het Portugees oorlogsschip geen echte kwal, maar een kolonie van poliepen.
- Voorkomen in België: zeer zeldzaam, maar af en toe komt ze hier terecht door zeestromingen vanuit warmere zeeën
- Gevaar voor de mens: Contact met de kwal gaat gepaard met flinke pijn, jeuk en striemen. Daarnaast veroorzaakt het gif een algemeen ziektebeeld met koorts, misselijkheid, duizeligheid, braken, spierpijn enz. Ook afgebroken, dode tentakels kunnen nog reactie opwekken.
Benieuwd naar nog meer kwallenweetjes?
Lees dit artikel en je ontdekt waarom de voorkant van een kwal ook de achterkant is, hoe ze je precies ‘beet’ neemt en op welke manier kwallen aan seks doen.
Deze 10 weetjes maken van jou een echte kwallen-expert
