Faunachallenge #2: Volg een wilde bij van bloem tot bloem
Is jouw omgeving bij-vriendelijk? Dat ontdek je door zelf in de huid van zo'n vriendelijke bestuiver te kruipen. Volg een wilde bij van bloem tot bloem en turf hoeveel (verschillende) nectarbars ze bezoekt. Leer in deze challenge veel meer over de bloemetjes en de bijtjes, maar dan letterlijk de bloemetjes en de bijtjes, hé!
Jouw opdracht
- Volg een bij zo ver als je kan! Wandel mee van bloem tot bloem en ontdek hoe kieskeurig je zoemende vriend-voor-enkele-minuten is.
- Deze opdracht is geslaagd als je bij minstens drie bloemen bezocht heeft. Noteer welke bloemen dat zijn en hoe lang ze overal bleef plakken. Kon je de bij ook volgen tot aan haar nest?
Vaak voorkomende wilde bijen en hun waardplanten
De ene bij is de andere niet: in België leven meer dan 400 soorten. Maar meer dan de helft van al die bijen heeft het moeilijk. Dat zijn meestal de bijen met een strikte specialisatie: ze bezoeken slechts één of enkele bloemensoorten. Bezocht de bij die jij volgde verschillende bloemsoorten (polyclectisch) of slechts één soort? Hoewel je het omgekeerde zou denken, is het vooral voor die laatste soort belangrijk om een grote variatie aan bloemsoorten aan te bieden. Die eerste soort trekt zijn plan wel, maar voor kieskeurige bijen vergroot je zo de kans dat haar favoriete bloem in jouw tuin of op jouw balkon staat.
Zandbij
Wanneer te zien?
In de lente (vroeg voorjaar tot midden zomer)
Waardplanten:
Wilgen
Gehoornde metselbij
Wanneer te zien?
Vanaf eind februari tot half mei
Waardplanten:
De bij is polyclectisch en bezoekt dus verschillende bloemen voor hun nectar, toch zal de bij als ze mag kiezen gaan voor fruitbomen zoals appel, peer en kers.
Grote zijdebij
Wanneer te zien?
Van maart tot juni met een piek half april
Waardplanten:
Wilg zoals de boswilg en de kruipwilg
Grote bladsnijder
Wanneer te zien?
Van mei tot eind augustus
Waardplanten:
De bij is polylectisch, dus verzamelt stuifmeel bij verschillende plantensoorten, maar heeft een voorkeur voor vlinderbloemigen zoals de rolklaver en de witte klaver en klokjessoorten.
Grote bloedbij
Wanneer te zien?
Van maart tot september
Waardplanten:
De bij is polylectisch, dus verzamelt stuifmeel bij verschillende plantensoorten zoals paardenbloem, speerdistel en jacobskruiskruid.
Een bij-zondere verscheidenheid aan wilde bijen
1: bij, hommel of wesp?
First things first. Bijen, hommels en wespen worden vaak met elkaar verward. Wespen kan je onderscheiden doordat deze in tegenstelling tot bijen en hommels geen harig vachtje hebben, maar ‘kaal’ zijn. Daarnaast zijn hun gele strepen feller en zijn ze vaak kleiner. Wanneer je hommels en bijen vergelijkt, zijn hommels vaak hariger, groter en boller.
2: solitair of sociaal
De kans is groot dat jij een solitaire bij hebt gevolgd, daarvan kennen we namelijk meer dan 300 soorten. Solitaire bijen zijn bijen die alleen door het leven gaan en waar elk vrouwtje een apart nest maakt. Ze bestaan in tal van vormen, kleuren en maten en komen in verschillende gebieden voor. Sociale bijen daarentegen hokken graag samen met andere bijen. Ze leven in kleine kolonies.
Je kan grofweg twee types wilde bijen onderscheiden. Enerzijds de generalisten, die bijen halen hun nectar en stuifmeel bij verschillende planten. Daartegenover staan de specialisten, die zich focussen op één plant of plantensoort. Vooral voor deze laatste is het belangrijk om de biodiversiteit in stand te houden, want het is een kwetsbare groep bijen. De aanwezigheid van hun waardplant is dan ook essentieel voor hun voortbestaan.
3: Verschillende biotopen
Verschillende bijen komen voor op verschillende plekken en zorgen zo voor biodiversiteit in verschillende gebieden. Zo heb je zo’n 70-tal soorten zandbijen die hun nestje onder onze voeten, in de grond maken. Andere kruipen dan weer in spleetjes in de muur, in rietstengels, verrot hout of in bijenhotels.
Twee bijen werken hun nestje wel heel speciaal af. De zijdebij produceert een zijde-achtige vloeistof waarmee zij het nestje bekleedt, vandaar ook de naam. De behangersbij gebruikt dan weer stukjes blad om haar nest mee te bekleden en toe te stoppen.
De koekoeksbijen maken niet eens hun eigen nest, noch verzamelen ze zelf stuifmeel. In plaats daarvan gaan ze op bezoek bij andere bijen en leggen daar hun eitjes neer. Vaak hebben de koekoeksbijen een vaste andere bij die ze imiteren.
Bijen en biodiversiteit: een goede samenwerking
Bijen vliegen van bloem tot bloem en wanneer ze landen voor hun voedsel nemen ze op hun pootjes pollen mee. Dat zijn de mannelijke geslachtscellen. Bij een volgend bloembezoek bestuiven ze de vrouwelijke bloemen. Die vrouwelijke bloemen zullen dan vruchten en zaden aanmaken die niet alleen zorgen voor hun nageslacht, maar ook voedsel zijn voor vele dieren. Wel 80 procent van onze flora rekent op bijen en andere bestuivers voor hun voortplanting.
Welke bloemen
Je kan de bijen helpen door zelf bloemen in je tuin te planten of gewoon de natuur zijn gang te laten gaan. Wilde, inheemse plantensoorten helpen bijen aan voedsel en je helpt er ook de bloemen mee. Zorg voor een gevarieerd bloemenparadijs met verschillende bloemsoorten die op verschillende tijden in het jaar bloeien. Als je een tuin hebt, kan je ook een stukje laten verwilderen of stoppen met je gazon te maaien. Inheems (on-)kruid vinden bijen de max!
Enkele ‘all time favorites’ van de bijen zijn slangenkruid, wilde cichorei of betonie. Vingerhelmbloem, gewone vogelmelk en boerenkrokus zijn vroege bloeiers en zeer geliefd bij zowel vlinders als bijen. In de nazomer is hemelsleutel dan weer een goede optie. De grote klaproos, korenbloem, bolderik en gele ganzenbloem zijn waardevolle éénjarigen in je bloemenakker. Wilde marjolein en berenklauw zijn dan weer de perfecte meerjarigen. Planten die vaak spontaan ontstaan na de aanleg zijn madeliefjes, paardenbloemen en boterbloemen: doe die zeker niet weg, want ook zij worden wel gesmaakt door onze bijen. Plant voor gespecialiseerde bijen hun waardplant: beemdkroon voor de knautiabij, klimop voor de klimopbij of klokjes voor de klokjesbij.
Zie je het nog groter? Dan kan je ook bomen planten. Die bloeien vaak vroeg op het jaar, ideaal voor voorjaarsbijen. De wilg, de gewimperde linde, de sporkehout en de zoete kers zijn dan een garantie voor bijtjes in je tuin.
Zoals we net aanhaalden zijn enkele bijen gespecialiseerd en hebben die dus specifieke planten nodig. Voor meer informatie rond bijen en hun bijzondere voorkeuren, kan je terecht bij dit artikel van Onze Natuur: https://www.onzenatuur.be/artikel/bijen-en-hun-bijzondere-voorkeuren
