Het geluid van de zomer: de krekel
Wat roept er nog méér het echte zomergevoel op dan het typische ‘kri-kri’-geluid van onze krekels? Hun getsjirp vormt de soundtrack van lange, zonnige zomeravonden en doen je instant dromen van vakantie. Maar wat weet je eigenlijk over deze insecten, die nauw verwant zijn met de sprinkhaan?
1. Krekels zijn uitstekende muzikanten
De concerten van onze krekels kunnen probleemloos wedijveren met de beste artiesten op onze zomerfestivals, maar zij hoeven er geen drumstel voor te vervoeren of een gitaar voor te stemmen. Om hun mooie geluid te produceren, wrijven krekels simpelweg hun vleugels tegen elkaar, net zoals sprinkhanen. Striduleren, heet dat. Maar waarom doen ze dit eigenlijk? Bij de krekels zingen alleen de mannetjes, en zoals je wel al kan raden, heeft dit gedrag iets met de vrouwtjes te maken. De mannetjes striduleren om een liefje aan te trekken, net voor het paren of om andere mannetjes te intimideren.
2. Ze doen mee aan de grote schoonmaak van de natuur
Onze krekels zijn van nature omnivoren, ze eten werkelijk álles: wortels, plantenresten, bladeren, zaden, geleedpotigen, andere insecten … Ook voor aas trekken ze hun neus niet op en sommige krekels hebben zelfs kannibalistische neigingen. Daarom hebben krekels ook de functie van ‘schoonmakers’ van onze natuur.
3. Hoe onderscheid je ze van sprinkhanen?
Nee, krekels en sprinkhanen zijn niet hetzelfde dier. Ook al behoren ze allebei tot de onderorde van de Ensifera en produceren ze hun muziek op dezelfde manier, toch zijn deze insecten behoorlijk verschillend. Zo zie je nooit een krekel met een volledig groen lichaam, in tegenstelling tot sprinkhanen die deze kleur wél kunnen hebben. Om echt zeker te zijn dat je met een krekel te maken hebt, moet je hem – of in ieder geval zijn buik – van dichtbij bekijken: krekels hebben twee cerci (een soort stekels) op hun achterlijf. Bovendien bevinden hun vleugels zich op hun rug en niet op hun flanken.
Boskrekel
4. Ze werden gebruikt om een natuurkundige wet vast te stellen
Krekels zijn natuurlijk niet de enige insecten die bijgedragen hebben aan de wetenschap, maar hun inbreng kan niet origineler zijn. In 1897 slaagde de Amerikaanse fysicus Amos Dolbear erin een verband te leggen tussen de stridulaties van de Fulton-krekel (Oecanthus fultoni) en de omgevingstemperatuur. Hij telde het aantal stridulaties per minuut … en kwam tot een vrij goede schatting van de temperatuur. Voor de fans van formules, dit is degene waarop Dolbear zich baseerde (TF staat voor temperatuur in Fahrenheit en N is het aantal stridulaties per minuut):
TF = 50 + (N-40)/4
Natuurlijk blijft deze formule een benadering, omdat het getsjirp van krekels niet alleen van de temperatuur afhangt – hoewel ze vaker tsjirpen als de zon harder schijnt. Maar hoe komt het nu dat deze schatting zo dicht bij de werkelijkheid ligt? Simpelweg omdat krekels koudbloedige dieren zijn en daarom hun spiercontracties niet op dezelfde manier kunnen reguleren in functie van de temperatuur. Slim, niet?
5. In België worden regelmatig verschillende soorten waargenomen
Ons kleine landje herbergt verschillende soorten inheemse én exotische krekels. Een van de meest voorkomende is de veldkrekel (Gryllus campestris), die tot 27 millimeter lang kan worden en een bijna volledig zwart lichaam heeft. De zeldzamere boskrekel (Nemobius sylvestris) leeft voornamelijk op open plekken, in struiken en langs bosranden en is met een grootte van maximaal 1 centimeter een stukje kleiner dan zijn neef. Hij zoekt doorgaans zijn toevlucht in het nest. De huiskrekel (Acheta domesticus), die vrij algemeen voorkomt, is een genaturaliseerde soort die in de middeleeuwen via de specerijenhandel in onze streken zou zijn terechtgekomen.
Af en toe kan je ook bepaalde exotische krekels in ons land tegenkomen, zoals de zuidelijkeveldkrekel (Gryllus bimaculatus), de dierentuinkrekel (Gryllodes sigillatus), de boomkrekel (Oecanthus pellucens) of de spoorkrekel (Modicogryllus burdigalensis). In de provincie Antwerpen werd al uitzonderlijk een spleetkrekel (Gryllomorpha dalmatina) gezien.
6. Krekels graven tunnels
Hoewel het klopt dat sommige krekels dol zijn op zonnebaden, kunnen andere dan weer absoluut geen licht verdragen. Zij verstoppen zich hun hele leven lang in grotten of zelfs in de Parijse metro. Als ze geen toevlucht zoeken tot reeds bestaande gangen, dan zijn sommige krekels, zoals de veldkrekel, perfect in staat hun eigen tunnels te graven met behulp van hun kaken. Bij slecht weer kruipen ze daar in weg. Bovendien is dat ondergrondse netwerk essentieel voor hun geboorte. Dankzij hun lange legboor (een aanhangsel dat hun achterlijf verlengt) kunnen de vrouwtjes hun eieren in de grond leggen, waar ze goed beschut blijven tot ze uitkomen.
7. Krekels zijn in veel landen een populair gerecht
Schrikt het idee om insecten te eten je af? Toch zijn krekels een delicatesse op verschillende plaatsen in de wereld, waaronder Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Ook bij ons is deze trend gaande, want de grootste kwekerij van eetbare krekels in Europa bevindt zich in … Brussel! Opgelet: we hebben het hier vooral over de huiskrekel, dus niet alle krekels. De consumptie van krekels op grote schaal wordt zelfs serieus overwogen om een einde te maken aan de honger in de wereld. Ze zijn namelijk gemakkelijk te produceren, duurzaam, zeer rijk aan voedingsstoffen (waaronder eiwitten, vezels, ijzer en vitamines) en zuinig. Bovendien zouden de vezels die ze bevatten de groei van goede bacteriën in onze darmen bevorderen. Wie zei dat insecten walgelijk waren?
Huiskrekel
8. De krekel in de populaire cultuur
Krekels ontbreken niet in wereldberoemde verhalen. Denk maar aan Japie Krekel, de stem van het geweten van de bekende pop Pinokkio, die hem begeleidt op zijn reis om een echte jongen te worden. De krekel is ook aanwezig in een verhaal van Charles Dickens, ‘Krekel bij de Haard” (“The Cricket on the Hearth”), waar zijn lied synoniem staat voor geluk.
