Het ultieme geheim voor een langer leven? Vijf tips uit onze natuur!
Het ene dier leeft maar enkele dagen, het andere houdt het meer dan dubbel zo lang uit dan de oudste mens ooit. Wat is het geheim van dieren met een lang leven? Hoe lappen ze de wetten van de natuur aan hun laars?
TIP 1: Wees groot
Kort door de bocht worden grote dieren aanzienlijk ouder dan kleintjes. C. elegans, een wormpje van amper 1 mm lang, legt al na 3 weken het loodje en muizen leven amper een jaar of twee. Ons grootste landdier daarentegen, het edelhert, kent uitschieters tot 25 jaar. Zeezoogdieren - ook niet van de kleinsten - leven ook best lang: het vrouwtje van de gewone zeehond kan wel 40 jaar oud worden!
Dat grote dieren langer leven dan kleine, heeft zo zijn redenen. Als je een muis bent, is de kans dat je een hoge leeftijd bereikt quasi onbestaand. Er liggen zoveel gevaren op de loer, dat het helemaal geen zin heeft om strategieën te ontwikkelen om gezond oud te worden. Tegen dat het zover is, ben je toch al lang dood.
Als groot dier loop je veel minder kans om vroegtijdig te sterven. Ofwel sta je zelf aan de top van de voedselpiramide ofwel zijn er slechts weinig roofdieren die iemand van jouw kaliber durven omleggen. Zulke dieren hebben dus wél een faire kans om oud te worden en zijn uitgerust met genen die dat mogelijk maken.
TIP 2: Vlieg
Op elke goeie regel zijn uitzonderingen en dat is hier niet anders. Sommige dieren leven véél langer dan hun lichaamsgrootte voorspelt. Dat fenomeen zie je bijvoorbeeld bij veel vogels en vleermuizen. Van de ijsvogel (31 gram) en de Bechsteins vleermuis (10 gram) zijn exemplaren bekend die 21 jaar oud werden, terwijl ze niet groter zijn dan een muis. Wie uitgerust is met een paar vleugels, heeft immers heel wat skills die levensverlengend zijn. Al vliegend ontsnap je aan een heleboel roofdieren én kan je je snel verplaatsen naar een ander leefgebied als er bijvoorbeeld droogte of voedselschaarste dreigt.
TIP 3: Verberg je
Hoe meer verborgen het leven dat je leidt, hoe hoger de leeftijd die je bereikt. Het schoolvoorbeeld daarvan is de mierenkoningin die diep verscholen in haar mierennest leeft. Ze focust zich op één doel: het voortbestaan van haar volk door eitjes te leggen. Ze hoeft zelf nooit naar buiten te gaan en laat zich verzorgen door de werksters. Die brengen voedsel en beschermen moeder overste met hun leven. Hoe oud mierenkoninginnen precies worden, hangt af van de soort. De oudste koningin ooit gevonden leefde 30 jaar!
TIP 4: Hou je koel
De hoogste leeftijden vind je bij de koudbloedigen, dat zijn o.a. vissen, amfibieën en reptielen. Hun lichaamstemperatuur past zich aan aan de omgeving. De alleroudste dieren ter wereld leven in koud water. Sprekende voorbeelden daarvan zijn de olm, een salamander die in grotten aan de Adriatische kust leeft en 100 jaar bereikt, en de Groenlandse haai die zelfs ouder dan 500 jaar kan worden! Hoe kouder hun leefomgeving, hoe hoger hun levensverwachting. Door de lage temperatuur gaat hun stofwisseling zo traag, dat ze simpelweg minder snel ‘verslijten’.
TIP 5: Wees onsterfelijk
Nee, we lachen er niet mee, er bestaat een dier dat (theoretisch) onsterfelijk is. Het Caraïbische beestje (amper 5 cm groot) luistert naar de naam Turritopsis nutricula, in het Nederlands zegt men weleens ‘de onsterfelijke kwal’. Haar levensloop is opmerkelijk: in plaats van de gangbare volgorde jong-volwassen-dood, wisselt deze kwal af tussen jong, volwassen en weer terug jong. Dat laatste doet ze enkel wanneer er gevaar dreigt. Het is het enige dier waarvan bekend is dat het gespecialiseerde cellen weer kan omvormen naar een jongere vorm. Kleine kanttekening: het is nog maar de vraag in hoeverre de kwal in de natuur eeuwig leeft. In laboratoriumomstandigheden lukt het om de cyclus eindeloos te herhalen. In open zee is het meer waarschijnlijk dat een of andere roofdier lak heeft aan de onsterfelijkheidsclaims van de kwal.
