Kan een malariamug in België overleven?
Muggen bezorgen ons dagenlange jeuk, dikke bulten en slapeloze nachten, maar dat is niets vergeleken met de soms dodelijke gevolgen van een muggenbeet. Sommige muggensoorten zoals de malariamug verspreiden ziektes die wereldwijd honderdduizenden dodelijke slachtoffers maken. Deze week luidt onze vraag: ‘Wat zijn de overlevingskansen van een malariamug in België?’
Muggen zijn de dodelijkste dieren ter wereld wordt wel eens gezegd. Eén prik is genoeg om ziektes over te dragen die veel mensen niet overleven: gele koorts, dengue, malaria, … Malariamuggen maken elk jaar meer dan 500.000 dodelijke slachtoffers wereldwijd.
Wie is die mug met killer instinct? Er bestaat niet zoiets als ‘dé malariamug’. Muggen die de malariaparasiet kunnen verspreiden zijn allemaal afkomstig van het geslacht ‘Anopheles’. Daarnaast zoemen er nog duizenden andere soorten muggen rond op deze aardbol. Lees hier waarom muggen steken en vooral: hoe je ze weghoudt.
Wat is malaria precies?
Malaria is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door parasieten. Via onder andere muggenbeten kan de malariaziekte in ons lichaam terechtkomen. Malariamuggen zijn dus niet de oorzaak, maar wel de transporteurs van die parasiet.
Moeraskoorts
In de 16e eeuw verspreidden inheemse muggensoorten malaria in ons land. Tot het midden van de 20ste eeuw kwamen malariamuggen regelmatig voor in West-Europa, vooral in landen rond de Noordzee. Dat de Anopheles atroparvus vooral in kustgebieden floreerde, was geen toeval. Deze mug plant zich graag voort in brak water. De uitgestrekte moerasgebieden in onze polders waren daarvoor ideaal. De malariaziekte stond in ons land zelfs bekend als moeraskoorts of polderziekte.
In het binnenland was er ook sprake van malaria, maar in mindere maten en de parasiet werd overgedragen door een andere soort mug. De Anopheles messae concentreerde zich rond zoetwatermoerassen en rivieren en was vooral uit op runderbloed. Enkel in gebieden waar weinig vee stond te grazen, richtte de mug zich op mensen. Bovendien kampte deze malariamug met veel meer concurrentie van andere muggensoorten die zich ook in zoet water voortplanten en geen malaria verspreidden. In Wallonië was van de malariamug amper sprake.
Malaria woedde dus ook in België, maar niet voor lang. Nog voor de mens er erg in had, en wetenschappers onderzoek voerden en medicijnen ontwikkelden om de parasiet te bestrijden, verdwenen malariamuggen en daarmee ook de ziekte in onze regio tegen de tweede helft van de 20ste eeuw. Vooral door het droogleggen van de poldergebieden op grote schaal verloren malariamuggen letterlijk en figuurlijk terrein. Ook de toename van pesticidengebruik en watervervuiling in de vorige eeuw speelden een rol bij het uitsterven van malariamuggen bij ons.
De overlevingskansen van een malariamug
Vandaag de dag belanden nog steeds uitheemse muggen waaronder ook malariamuggen in ons land via toerisme en handel met zuidelijke landen, maar ook inheemse muggenzijn in staat om malaria te verspreiden volgens onderzoek. Deze kaart van het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) toont dat bijvoorbeeld de Anophales maculipennis complex in België aanwezig is. Deze muggen zijn gelukkig pas gevaarlijk wanneer ze bloed opzuigen van iemand die besmet is met malaria en daarna iemand anders prikken.
De overlevingskansen van uitheemse malariamuggen in het Belgische klimaat zijn bovendien niet zo groot. Ze overleven niet in streken waar het erg koud kan zijn. Gezien de klimaatopwarming gaan de stemmen wel op dat in ons steeds meer gematigde klimaat de kansen groter worden dat tropische muggen zich hier toch komen vestigen. Al zullen ze zich hier veel moeizamer en trager ontwikkelen en verspreiden. Bovendien zouden wetenschappers uitheemse muggen meteen opmerken en onderzoeken (met het oog op verspreiding van tropische ziektes). Een malariamug kan in principe dus wel (over)leven in België, maar een potentiële ‘uitbraak’ van malariamuggen is niet waarschijnlijk. Gelukkig maar!
