Zijn muggen vegetariërs? En waarom zoemen ze?
Nieuwsflash: muggen zijn nectar-eters en hebben geen mensenbloed nodig om te overleven. Toch hebben ze een goede reden om zich dicht bij ons te wagen. Maar waarom kondigen ze hun steekpartijen vooraf aan? Is het evolutionair gezien niet heel gek dat muggen voor het landen zoemend rond onze oren vliegen, zodat we hen nog snel kunnen weg meppen?
Muggen zoemen … omdat ze vliegen
Helaas, de mug die jou vannacht uit je slaap hield met haar gezoem kan daar helemaal niets aan doen. Het irritante geluid van muggen is een onlosmakelijk gevolg van het wapperen met hun vleugels. Muggen zoemen dus altijd en overal - toch tijdens het vliegen. Pas wanneer ze zich dicht genoeg bij je hoofd wagen, kan je ze ook effectief horen. Op dat moment is het slechts een kwestie van seconden vooraleer de mug landt en toeslaat.
Dat doet ze trouwens niet door te steken, maar eerder door te bijten. Met het scherpe uiteinde van haar zuigsnuit verschaft ze toegang tot je huid, waarin ze een tunneltje boort. Vervolgens injecteert de mug wat speeksel waarin een middel zit dat bloedstolling voorkomt (het is trouwens dát middel waarop je lichaam reageert met een jeukende bult). Zo kan ze moeiteloos wat bloed opzuigen.
Maar muggen waren toch vegetariërs?
Al die moeite voor wat bloed, terwijl ze net zo goed nectar kunnen gaan oogsten? Hebben muggen dan een sadistisch trekje waarvoor ze zelfs hun leven willen riskeren? Dat heeft alles te maken met hun drang om zich voort te planten, een gevoel dat ook muggen niet vreemd is. Want daarvoor hebben ze wél dierlijke eiwitten nodig.
Wanneer het vrouwtje bevrucht is door een mannetje, gaat ze op zoek naar bloed om eitjes te kunnen produceren. Met één bloedzuigbeurt komt ze drie dagen toe en legt ze ongeveer driehonderd eitjes. Dat doet ze in het water, waar de eitjes in groepjes bij elkaar drijven. Van de mannetjes hoeven we dus geen schrik te hebben, want die houden het op een plantaardig dieet.
Hoe herken je een vrouwtjesmug?
Als je je oren héél goed spitst, herken je misschien het geslacht van je ongewenste slaapkamergenoot. Muggen herkennen elkaar immers aan het gezoem. Mannetjes maken een hoger geluid dan de vrouwtjes. Wanneer ze in elkaars nabijheid zijn, stemmen ze hun vleugelsnelheid (en dus ook hun frequentie of toonhoogte) op elkaar af. Binnen de seconde verhoogt het vrouwtje en verlaagt het mannetje zijn frequentie, tot beide hetzelfde zoemen. Trouwens, we moeten de eerste mens die het verschil hoort nog tegenkomen - begin dus maar al te oefenen en geef ons een seintje wanneer het gelukt is!
Zijn muggen ook nuttig?
De oplettende lezer heeft vast al bedacht dat muggen helpen bij de bestuiving van bloemen tijdens hun zoektochten naar nectar. Daarnaast houden hun larven waterpartijen schoon door bacteriën op te eten. Op hun beurt zijn de larven voedsel voor tal van waterdieren, vraag maar aan de visser die hen als aas gebruikt. Tenslotte vormen volwassen muggen een belangrijke schakel in de voedselketen van o.a. vogels, spinnen en vleermuizen. Als het muggenbestand achteruit gaat, zijn ook een heleboel insecteneters daar de dupe van.
Hoe weten muggen jou te vinden?
Er wordt wel eens gezegd dat muggen zoet bloed verkiezen. In werkelijkheid komen ze vooral af op de CO2 in je adem en het melkzuur in je zweet. Daarnaast ruiken ze ook vetzuren en ammonia in de buurt van mensen. Onze geursamenstelling kan wel eens variëren naargelang onze gewoontes of hormonale gesteldheid, waardoor de ene mens aantrekkelijker is voor muggen dan de andere. Zo zouden bijvoorbeeld zwangere vrouwen, maar ook bierdrinkers, vaker slachtoffer zijn.
Hoe vermijd je muggenoverlast?
Van huis-, tuin- en keukenmiddeltjes zoals geurkaarsen en wierook is nooit bewezen dat ze ook effectief werken tegen muggen. Alleen DEET en in mindere mate citronella houdt hen op een afstand. Het is altijd effectiever om ervoor te zorgen dat muggen gewoonweg niet bij je kunnen, zoals met lange kledij, muskietennetten, vliegenramen en hordeuren.
Daarnaast kan je je omgeving aanpassen om muggen minder kans te geven. Een waterpartij in de tuin trekt muggen aan, waardoor ze minder geneigd zijn je huis binnen te dringen. Al zeggen andere bronnen dan weer dat het beter is om stilstaand water (zoals regenwatertonnen) af te dekken om de voortplantingscyclus te doorbreken. Een poel met kikkers, een zwaluwvriendelijk huis en vleermuizen in je tuin drukken de muggenoverlast tot een minimum.
Als je dan toch de grove middelen zou willen inzetten, bedenk dan dat slechts enkele muggen het op jouw nachtrust gemunt hebben. De meeste muggensoorten, zoals bijvoorbeeld de dansmuggen die in de buurt van water zwermen, hebben geen bloed nodig. En van de bloedzuigende steekmuggen, zijn er slechts enkelingen die mensenbloed lusten.
