Nachtchallenge #1: Motten spotten met je eigen lichtcinema

Dagvlinders kennen we allemaal, maar ‘s nachts vliegt er nog veel meer rond. Om je een idee te geven: overdag fladderen er zo’n 50 soorten in ons land, ‘s nachts meer dan 2000. Op één nacht kan je makkelijk meer dan 100 verschillende soorten spotten! Maak je klaar voor een gezellige én leerrijke nachtactiviteit.

Jouw opdracht

• Organiseer een lichtcinema voor nachtvlinders.
• Installeer je alleen of met je gezin en kijk welke nachtvlinders op bezoek komen.
• Deze opdracht is geslaagd wanneer je drie verschillende nachtvlinders hebt gespot.

Wat is het verschil tussen dagvlinders en nachtvlinders?

Je zou kunnen zeggen dat dagvlinders overdag vliegen en nachtvlinders ‘s nachts, maar zo eenvoudig zit onze natuur niet in elkaar. Ook overdag kan je vlinders met een typisch ‘mot-uiterlijk’ waarnemen, zoals de kolibrievlinder en de sint-jansvlinder. En toch kunnen de meeste mensen bij de eerste aanblik zeggen of het om een nachtvlinder gaat. Let bijvoorbeeld eens op de voelsprieten: bij een dagvlinder eindigen die typisch in een klein knopje, nachtvlinders hebben eenvoudiger antennes.

Maar het meest opvallende verschil zie je aan de vleugels. Een nachtvlinder rust uit met de vleugels opengeklapt, waarbij de voorvleugels over de achtervleugels liggen. Het ziet eruit als een minuscuul driehoekig tentje, perfect gecamoufleerd in de omgeving. Komt er toch een vijand, dan kunnen sommige soorten die afschrikken door de felgekleurde achtervleugels te tonen. Dagvlinders rusten met de vleugels dichtgeklapt, tenzij ze zitten te zonnen. Het grote verschil: zowel voor- als achtervleugels zijn zichtbaar.

DIY: lichtcinema met hapje voor de nachtvlinders

Voor deze DIY heb je niet veel nodig, waarschijnlijk moet je er niet eens voor naar de winkel. Enige planning is wel vereist: start enkele dagen voor je mottennacht met het maken van een lekker bioscoophapje voor je nachtvlinders. Dat brouwsel moet immers even de tijd krijgen om te gisten.

Suikerstroop voor nachtvlinders

Wat heb je nodig?

• 200 g suiker
• 200 ml water
• 2 eetlepels confituur
• een flinke scheut bier, wijn of vruchtenlikeur

Verwarm het water met de suiker tot je stroop krijgt. Laat afkoelen en meng met de andere ingrediënten tot een smeerbaar, plakkerig mengsel. Berg op in een gesloten potje en laat een paar dagen gisten.

Is je lokmiddel klaar? Dan kan je nu een lichtcinema organiseren!

Wat heb je nodig?

• wit laken
• wat touw of wasknijpers
• zaklamp

Hang het laken op in je tuin of op je terras. Smeer het suikergoed op een oppervlak in de buurt, bijvoorbeeld een boom of een stuk touw. Wacht tot het donker wordt en schijn met een zaklamp op het laken. Wacht tot je gevleugelde bioscoopgangers arriveren!

Welke soorten nachtvlinders kan je spotten?

Nachtvlinders zijn vooral actief tijdens zwoele zomernachten, want ook zij profiteren van warmte om te kunnen vliegen. Vanaf 20°C spreken we van een goede nachtvlindernacht, maar ook wanneer het minder warm is trekken de beestjes hun plan. Dan schudden ze zich warm en in hun dikke, behaarde achterlijf wordt de warmte goed vastgehouden. Zo koelen de vliegspieren niet te snel af

Links: bosbesuil & rechts: bruine snuituil

Bosbesuil

• Deze vlinder komt uit de familie uilen (Noctuidae) en herken je aan haar roestige kleur en het toefje ‘haren’ op haar hoofd. De vlinder is vooral fan van wilgenkatjes, de bloemen van klimop en overrijpe bramen.

Bruine snuituil

• Deze soort herken je aan haar extra lange snuitje. Het is een slanke vlinder waarvan de kleur varieert tussen verschillende tinten bruin. De nachtvlinder heeft de brandnetel als waardplant en komt dan ook voor in allerlei biotopen, zelfs je tuin of terras.

Links: nunvlinder & rechts: kortzuiger

Nunvlinder

• Deze vlinder herken je aan de opvallende zwarte vlekken op de vleugels. Hoewel deze vlekken zeer variabel zijn van vorm zien ze er ruwweg uit als een zadel. De vlinder heeft geen voorkeur voor haar biotoop en komt dan ook zeer algemeen voor.

Kortzuiger

• De kortzuiger maakt deel uit van de familie van de spanners. Je kan hem herkennen aan zijn opvallende gele kleur, bruine middenband en opmerkelijke zwarte vlek op de voorvleugel. Deze vlinder komt heel algemeen voor in België, verspreid over het hele land in stadsparken, tuinen en bossen. De waardplanten van deze vlinder zijn verschillende struiken en loofbomen.

Nut van nachtvlinders

Net zoals dagvlinders, bestuiven nachtvlinders bloemen waardoor die zich kunnen voortplanten. Daardoor zijn het echte biodiversiteitsboosters. Nachtvlinders bezoeken vaker bloemen die pas ‘s avonds beginnen geuren: de kamperfoelie, teunisbloem en nachtschone. Daarnaast vormen de rupsen en vlinders een lekker hapje voor vele dieren zoals vleermuizen. Nachtvlinders zijn een belangrijke voedselbron voor vleermuizen. Anders dan kleine muggen bijvoorbeeld zijn nachtvlinders ook echt een vullende maaltijd voor vleermuizen.

Waarom komen nachtvlinders op het licht af?

Nachtvlinders zijn extreem gevoelig aan licht en wanneer ze te dicht bij een lichtbron komen, slaat hun visuele systeem op tilt en raken ze verblind. Het dier ziet dan een zwarte vlek naast de lichtbron en denkt dat daar zijn ontsnappingsroute ligt. Jammer voor de vlinder, maar zo vliegt hij er juist dichter naartoe … Voor een keer kan dat geen kwaad, jouw lichtcinema is ook maar korte tijd geopend. Maar de lichtvervuiling die steeds vaker voorkomt, vormt voor deze dieren een groot probleem.

Zo voorkom je lichtvervuiling in je tuin

Kunstmatige verlichting is erg schadelijk voor verschillende insecten, maar met deze tips voorkom je lichtvervuiling in je tuin:

1. Gebruik geen of minimale tuinverlichting, want hoe minder licht er is, hoe minder lichtvervuiling je produceert
2. Heb je toch licht nodig om de weg naar je garage te vinden of om je veiliger te voelen? Gebruik een bewegingssensor. Hierdoor gaat het licht enkel aan als er ook werkelijk iemand passeert.
3. Spreek je in je tuin af met vrienden en zit je dan liefst niet in het donker? Kies voor je tuinverlichting dan een warme, oranje/rode kleur met lage verlichtingssterkte. Dat lijkt het minst schadelijk voor het merendeel van de soorten.
4. Houd ook rekening met de richting van je lampen. Je voordeur verlichten hoeft niet met een lamp die grote stukken van je tuin verlicht. Kies voor een alternatief dat naar beneden schijnt en enkel je deur verlicht.
5. Ook binnenshuis is het aangeraden om je gordijnen dicht te doen wanneer er veel lichten branden. Zo beperk je het licht vanuit je woning.

Meer over

Gerelateerde artikels