Nachtchallenge #5: Speel eens met een vleermuis
Vleermuizen zijn voor veel mensen onbekend omdat ze een onzichtbaar bestaan leiden. Als je hen leert kennen, zul je ze des te meer appreciëren. Het zijn goede bondgenoten in de strijd tegen insecten en ze voorkomen plagen. Wist je dat vleermouzen op het gehoor jagen? Sommige nachtvlinders (hun favoriete maaltijd) hebben zich al aangepast en slagen erin de ‘vleermuizenradar’ te ontregelen! Tijd om van dichterbij kennis te maken met de vleermuis. Lukt het jou om ‘s avonds of ‘s nachts met een vleermuis te spelen?
Jouw opdracht
- Ga buiten staan en probeer een vleermuis te spotten (zonder zaklamp). Neem iets licht zoals een beukennootje in je hand. Zie je een vleermuis? Gooi het omhoog en kijk hoe ze duikt!
- Deze opdracht is geslaagd wanneer je minstens één vleermuis hebt kunnen zien. Weet je ook welke vleermuis je zag? En heb je geprobeerd om een spelletje te spelen?
Welke vleermuizen kan je tegenkomen?
In België komen 24 soorten vleermuizen voor. 13 soorten zijn ernstig bedreigd. Ken en herken jij deze vijf veelvoorkomende vleermuizen al?
Gewone dwergvleermuis
Deze vleermuis is de meest algemene in België. De kans is dus groot dat er in jouw tuin of omgeving een gewone dwergvleermuis rondfladdert. Meer zelfs: 90% van alle waarnemingen is de gewone dwergvleermuis. Toch zal je goed moeten kijken, want deze soort kan zo klein zijn dat het diertje in een luciferdoosje past. Dat maakt de gewone dwergvleermuis één van de kleinste zoogdieren ter wereld.
Gewone grootoorvleermuis
Hoe deze soort aan zijn naam kwam, is niet moeilijk te achterhalen: de grote oren van de gewone grootoorvleermuis zijn namelijk even groot als de rest van zijn lichaam en worden tot zo’n 4 centimeter lang. Wanneer ze grote insecten vangen keren ze vaak terug naar hun vaste eetplek. Die kan je dan herkennen door zijn overschotjes die hij achterlaat: de vleugels van de nachtvlinders. Toch een beetje spooky die vleermuizen.
Laatvlieger
De gewone dwergvleermuis mag dan wel een van de kleinste soorten van bij ons zijn, de laatvlieger is een van de grootste van bij ons. Door zijn brede vleugels vliegt hij langzamer voorbij.
Links: gewone dwergvleermuis, midden: gewone grootoorvleermuis, rechts: laatvlieger
Watervleermuis
Deze vleermuis zal je vooral aantreffen wanneer je in de buurt van water woont. Watervleermuizen zoeken bij beschutte waterpartijen, brede sloten en traag stromende beken naar hun prooi. Die (natuurlijke) beschutting zorgt ervoor dat ze hun echolocatie kunnen gebruiken. Bij windstil weer wagen ze zich ook wel eens aan open water omdat er dan geen rimpels op het wateroppervlak zijn die hun echolocatie kunnen verstoren.
Bechsteins vleermuis
De bechsteins vleermuis kan je onmiddellijk herkennen aan zijn erg lange oren. Het is een kleine vleermuis die je niet makkelijk zelf zal spotten, want hij blijft liever lekker ongezien. Lees voor meer informatie rond de bechsteins vleermuis zeker de soortenbank op Onze natuur!
Links: watervleermuis & rechts: bechsteins vleermuis
Spelen met vleermuizen: hoe gaat dat in zijn werk?
Als je kijkt naar een vleermuis zal je zien dat die hele kleine oogjes en grote oren heeft. Hoewel een vleermuis niet blind is, vertrouwt hij wel op zijn gehoor om ‘s nachts te navigeren. Dat doet hij aan de hand van zijn eigen geluid. Geluidsgolven weerkaatsen vanop voorwerpen, obstakels in de natuur of andere dieren in de omgeving terug naar de vleermuis. Dit wordt ook echolocatie genoemd. Het weerkaatste geluid levert nuttige informatie op. Niet alleen weet de vleermuis dan wat er links of rechts van hem gebeurt, maar ook hoe ver én hoe groot alles om hem heen is. Handig!
Vleermuizen nodig voor ons ecologisch evenwicht
Vleermuizen stammen ‘bijna’ af van de tijd van de dinosauriërs. Die stierven zo’n 65 miljoen jaar geleden uit en de eerste fossielen van de vleermuizen dateren van 60 miljoen jaar geleden. Niet zo’n groot verschil zeg je? De oudste bekende mensachtigen dateren van ‘slechts’ 4 miljoen jaar geleden.
Vleermuizen zijn de enigezoogdieren die kunnen vliegen dankzij de vlieghuid tussen hun vingers. Vleermuizen weten ze perfect te onderhouden door ze in te smeren met een soort vet. De vleermuizen kunnen in twee grote groepen ingedeeld worden: de vliegende honden en de vleermuizen. Vliegende honden eten vooral vruchten, vleermuizen verkiezen dan weer insecten, maar er zijn ook visetende en carnivore vleermuizen. Vleermuizen in België eten vooral insecten en spinnen.
Vleermuizen zijn belangrijk voor het ecologische evenwicht. Ze verorberen elke nacht een groot aantal insecten. Een leuke bijkomstigheid is dat ze ook muggen opeten en dat komt ons goed uit.
Vleermuis eet kakkerlak
In de winter zijn het één van de weinige dieren die echt aan één stuk door slapen en dus niet gewoon hun activiteit drastisch verminderen. In hun winterslaap daalt hun temperatuur tot 5 graden en hebben ze één hartslag per 2 minuten. Ook halen ze slechts één keer adem per uur! Na hun winterslaap kan je hen terug spotten wanneer ze op zoek gaan naar eten. Dat is hoognodig want tijdens de winter verliezen ze tot wel een derde van hun gewicht. De vrouwtjes komen samen in kraamkolonies waar ze in juni het leven geven aan hun jongen. Vleermuizen krijgen slechts één jong per jaar en dus is het belangrijk voor de populatie in ons land dat vleermuizen zich succesvol kunnen voortplanten. Een goede winterslaap en een insectrijke lente en zomer zijn van essentieel belang voor onze vleermuizen
Tip: wat kan jij doen om onze vleermuizen te helpen?
- Een vleermuis eet wel 300 kleine insecten in één nacht. Om je omgeving vleermuisvriendelijk te maken, moeten er dus veel insecten aanwezig zijn. Ontdek onze tips om insecten aan te trekken in je tuin.
- Maak een zomerverblijf voor vleermuizen. Tijdens de zomer zijn vleermuizen op zoek naar droge en warme verblijfplaatsen een gezinnetje te stichten. Daarvoor kijken ze uit naar holle bomen, maar ook zolders van woningen worden wel eens gebruikt. Moderne gebouwen worden echter steeds vaker hermetisch toegemetst en afgesloten. Als je in een oud gebouw woont heb je dus meer kans op bezoek van een vleermuis. Ga je toch dakwerken uitvoeren aan je huis? Renoveer dan vleermuisvriendelijk en voorzie verluchtingspannen. Dat vleermuizen onder jouw dak wonen (letterlijk), vormt geen probleem want ze brengen geen nestmateriaal binnen en knagen ook niet aan het hout of de isolatie. Na de zomer zullen deze ook terug vertrekken.
Vleermuis in huis: wat nu?
Vaak is het een jong en onervaren dier. Jaag de verstekeling niet op, maar begeleid hem naar buiten. Dat kan je doen door het licht aan te stekenin de kamer waar de vleermuis rondvliegt en het licht te doven in de kamer waar hij naartoe moet. Stuur de vleermuis zo richting een open raam. Wil de ongenode gast niet gaan vliegen? Vang hem dan tijdelijk in een schoendoos (draag zelf handschoenen!), geef hem een dopje water en een doek en zet hem op een donkere plaats tot het buiten donker genoeg is om hem vrij te laten.
