Therapeutisch wandelen in de Steenbrugse Bosjes
In volle coronacrisis mogen we niet vergeten dat de dagelijkse zorg in ziekenhuizen gewoon verder blijft draaien. Voor wie niet aan bed gekluisterd is, doet een stapje in de buitenwereld nu extra veel deugd. Daarom maken de zorgverleners van het AZ Sint-Lucas in Brugge dankbaar gebruik van de nabijgelegen Steenbrugse bosjes. Om een gesprek aan te gaan met hun patiënten, om bewegingstherapie te geven of om zelf even te ontsnappen aan de dagelijkse ratrace.
Het verhaal van de Steenbrugse bosjes begon enkele jaren geleden, toen het Brugse ziekenhuis toenadering zocht bij Natuur en Bos van de Vlaamse Overheid. Door het stukje natuur beter toegankelijk te maken vanuit het ziekenhuis, o.a. door een brug aan te leggen over de waterloop die het ziekenhuisterrein scheidt van het bos, kunnen personeelsleden voortaan actief gebruik maken van hun buurtnatuur. De bosbeheerders gingen nog een stapje verder en plaatsten enkele houtsculpturen en infopanelen om de bijzondere ecosysteemdienst van dit gebied in de kijker te zetten.
In tijden van lockdown blijkt het initiatief des te waardevoller: een middagpauze in de buitenlucht zonder mondmasker op je neus en alcoholgel achter elke deur, komt het welzijn van de medewerkers ten goede. Maar ook patiënten plukken er de vruchten van, want enkele zorgverleners trekken regelmatig naar buiten voor hun sessies. Dat de natuur een positieve impact heeft op onze gezondheid, kon je hier al lezen. Met deze praktijkvoorbeelden zetten de ziekenhuismedewerkers de theorie glansrijk om in praktijk.
Praten gaat beter als je naast elkaar loopt
In de Steenbrugse bosjes stippelde Natuur en Bos enkele wandelroutes uit, van 20 tot 60 minuten lang. Daar maakt psycholoog Hanneke Decock van de dienst Oncologie graag gebruik van om te luisteren naar haar patiënten: ”Het doet mensen duidelijk deugd om even buiten de vier muren van het ziekenhuis te zijn. In mijn consultatieruimte zitten we samen aan een tafel, op een afstand, en zijn we bijna verplicht om elkaar aan te kijken. Dat werkt soms averechts: als je naast elkaar loopt, voelen mensen zich vrijer en gaat praten vaak makkelijker.“
“Wanneer we buiten afspreken, merk ik ook dat mensen minder moeite hebben met stiltes. In de besloten ruimte van een kamer zijn we geneigd die meteen op te vullen, maar soms is zo’n rustmoment net heel dankbaar om even je gedachten op een rijtje te zetten. Daar maak ik zelf ook gebruik van. De dynamiek tijdens een natuurwandeling is sowieso anders. Al je zintuigen worden gestimuleerd en ik betrek wat we zien graag in het gesprek. Ik help mensen om de omgeving bewust in zich op te nemen en laat hen het concept ‘mindful wandelen’ aan den lijve ondervinden. Blijven bewegen is zo belangrijk in het herstelproces en tijdens zo’n therapeutische wandeling voegen we de daad bij het woord.”
Leren relaxeren in de buitenlucht
Dat laatste is voor psycholoog en bewegingstherapeute Tine Verleyen ook een belangrijke reden om de deuren van het ziekenhuis open te trekken. Ze begeleidt mensen met psychiatrische problemen via dagtherapie en leert hen manieren aan om terug rust te vinden: “Bij ons komen heel wat mensen over de vloer die met chronische stress te maken hebben. Soms heeft dat te maken met de coronacrisis, soms staat hun ziektebeeld daar helemaal los van. Ik laat mensen terug voeling krijgen met de natuur door samen relaxatieoefeningen te doen. Binnen doen we dat met rustige muziek op de achtergrond, buiten door de omgeving te observeren met al onze zintuigen, vanop een bankje of terwijl we al wandelend mediteren. Ook dat is een vorm van mindfulness.”
“Soms ervaren onze patiënten zoveel stress dat ze beginnen te hyperventileren en in een crisis belanden. Ze worden als het ware overspoeld door hun eigen emoties en hebben het moeilijk om in gesprek te gaan. Dan helpt het om even naar buiten te gaan om zichzelf terug te vinden. Tijdens het wandelen vindt er een vorm van ‘bilaterale stimulatie’ van de hersenen plaats, dat wil zeggen dat onze aandacht continu van links naar rechts verplaatst omdat we onze lichaamshelften afwisselend bewegen. Het is een goede manier om angst te laten overgaan in rust en dat gaat sneller op een plek met weinig prikkels, zoals in de Steenbrugse bosjes. Het is zo’n dankbare manier om rust te vinden, dat we bijna dagelijks individuele of groepswandelingen doen. Als we mensen de keuze laten om in de woonwijk of in de natuur te gaan wandelen, kiezen ze dan ook 9 op de 10 keren voor het groen.”
Bewegingstherapie is fijner in het groen
Niet alleen wandelen kan helend werken, ook actievere bewegingsvormen hebben hun nut. Hoofdverpleegkundige Marijke Delanghe van de dienst Kinder- en Jeugdpsychiatrie trekt regelmatig naar buiten met de verschillende leefgroepen die in het ziekenhuis verblijven: “We hebben hier alle leeftijden van 6 tot 18 jaar en stuk voor stuk houden ze ervan om naar buiten te gaan. Wij werken vaak rond rust, maar die rust kan je pas vinden als je ook je energie kwijt kan. Een eindje lopen kan daarbij van grote hulp zijn voor onze jongeren.”
“Er is in de Steenbrugse bosjes ook veel plaats om te spelen. Onze bewegingstherapeuten bouwen bijvoorbeeld activiteiten op rond de hut, de loopbrug en de andere toestellen die in een stukje speelbos opgesteld zijn. Of ze nemen spelmateriaal mee naar buiten voor een groepssessie. Af en toe werken we rond de bewustwording van de afvalproblematiek. Dan trekken we de natuur in en rapen al het afval op dat in de buurt wordt achtergelaten."
Toevluchtsoord voor alleman
De Steenbrugse bosjes hebben hun doel dus duidelijk niet gemist. Het natuurgebied dat overgaat in de Assebroekse meersen is voor iedereen toegankelijk en trekt naast zorgverleners en patiënten ook buurtbewoners aan. De korte wandeling is geschikt voor rolstoelgebruikers en de lange wandeling is populair bij ziekenhuismedewerkers die een actieve middagpauze houden. Onderweg is er de mogelijkheid om even halt te houden bij enkele gebeeldhouwde banken om een gesprek te laten bezinken. En wanneer je achteraf de onthaalruimte van het ziekenhuis binnenstapt en terechtkomt in een natuurhoekje dat binnen met buiten verbindt, is de cirkel helemaal rond.
