Eikelmuis

Deze schattige muisjes worden ook wel de zorro’s van de muizen genoemd door hun opvallend zwart oogmasker. Eikelmuizen slapen ongeveer de helft van het jaar, maar wanneer ze wakker zijn, amuseren de mannetjes zich rijkelijk met meerdere vrouwtjes. Echte sloebers!

Herken de eikelmuis

(Eliomys quercinus)

De eikelmuis behoort - samen met de hazelmuis en de relmuis -  tot de familie van de slaapmuizen en hoort dus niet tot de echte muizen. De eikelmuis is met zijn opvallend zorro-masker en zijn maandenlange winterslaap allesbehalve een standaardmuis. Hij komt vooral voor in de leemstreek en aan de westkust. Om deze muis te zien zal je je best moeten doen. Het leefgebied van de eikelmuis is beperkt en hij is voornamelijk ‘s nachts actief. Daarom gebruik je beter je oren in plaats van je ogen om de eikelmuis te bemerken. Hij kan nogal luidruchtig zijn en in de voortplantingsperiode flink lawaai maken. De sociale roepjes van de eikelmuis zijn vaak langgerekte, hoge pieptonen, terwijl zijn alarmroepjes - bij dreigende contacten - eerder een staartmees-achtig ‘tchrrrr’ zijn. Enkele andere kenmerken van de eikelmuis: 

• Lange pluimstaart met aan het uiteinde een zwarte kleur bovenaan en wit onderaan
• Zo’n 20-30 cm (van de neus tot aan de staartpunt)
• Grijsbruine vacht
• Spierwitte buik
• Zwart ‘maskertje’ rond de ogen, maar onderbroken aan de neus
• Grote, ovalen oren en bolle, zwarte ogen
• Spitse, lichtbruine neus met lange, zwarte snorharen 

Op het menu

De eikelmuis eet … eikels? Neen, helemaal niet! Hoewel de eikelmuis geen kieskeurige eter is, staan eikels niet op zijn menu. Hij verorbert vooral ongewervelden en ander dierlijk voedsel. Spinnen, wormen, slakken, sprinkhanen en kevers: allemaal worden ze door de eikelmuis gesmaakt. Soms vult de eikelmuis dat dieet aan met grotere prooien zoals jonge vogeltjes, andere muisjes, reptielen en amfibieën.

Wanneer de zomer aanbreekt, staan ook vruchten, knoppen en zaden op het menu van de eikelmuis. Dan smult hij niet alleen van beukennoten, maar ook van fruit zoals appels, peren, pruimen, bessen en kersen. Hoe hoger ze die laatste moeten halen, hoe liever ze het eten, want dan zitten er meer suikers in.

Leefgebied van de eikelmuis

Eikelmuizen bevinden zich dichter bij de mens dan je zou vermoeden. Het zijn echte cultuurvolgers. Ze verblijven in stallen, voorraadschuren en zelfs bewoonde huizen. Daarnaast zijn plaatsen waar aan landbouw wordt gedaan en waar veel hagen, houtkanten en boomgaarden zijn, een echt walhalla voor deze muizen. In Vlaanderen komt dit diertje niet veel voor en is zijn leefgebied beperkt tot de leemstreek en de duinen van de Westhoek tot aan Oostende. In Wallonië is de verspreiding van de eikelmuis eveneens gering. Die beperkt zich tot de leemstreek ten noorden van Samber en Maas en de Condroz en Famenne.

Eikelmuizenliefde

De vrouwtjes wonen samen in een clan of alleen in hun vast territorium. Het nestje van de eikelmuis kan zowel in bomen als in struiken op de grond zijn, als er maar genoeg beschutting is. Soms gebruiken ze oude nesten van vogels of eekhoorns, maar ze maken af en toe ook zelf hun nestje in bestaande holtes. Eenmaal een plaatsje gevonden, wordt het nest bekleed met mos, haren, veren, takjes en blaadjes.

De eikelmuizen slapen ongeveer de helft van het jaar om de winter door te komen. In het voorjaar ontwaken ze (in maart-april) en gaan ze meteen aan het werk om hun nageslacht te verzekeren. De mannetjes gaan van het ene territorium naar het andere en proberen zoveel mogelijk vrouwtjes te bevruchten. Vlak na de geboorte van hun eerste kroost (na zo’n 21 tot 23 dagen) zijn de vrouwtjes opnieuw vruchtbaar en kunnen de mannetjes beginnen aan hun tweede ronde. Toch zien we hier zelden een tweede nestje verschijnen. Wanneer de jongen oud genoeg zijn, gaan ze op zoek naar hun eigen, vaste territorium.

Relatie van de eikelmuis met de mens

Eén van de belangrijkste redenen waarom de populatie van de eikelmuis achteruit gaat, is het verdwijnen van hun habitat. De muisjes vertoeven graag bij boomgaarden, houtkanten en andere landschapselementen, maar die verdwijnen zienderogen. Ook hun nestmogelijkheden, de holletjes waar ze graag in kruipen, verdwijnen door het rooien van bomen en de verbouwingen van ‘rommelige’ schuren  tot ontoegankelijke, strakke gebouwen.

Wist je dat de eikelmuis...

• Zijn staart, net als andere slaapmuizen, gebruikt als kussentje en zich daar in op rolt? 
• Zijn staarthuid kan afritsen om te ontsnappen aan gevaar? Til daarom nooit een slaapmuis op aan zijn staart! 
• Ook soms fruitdiefje of tuinslaapmuis wordt genoemd? Het eerste verwijst naar zijn appetijt voor fruit en het tweede naar het vele slapen van de muis in gebieden dicht bij de mens.