Merel

Zijn donkere kleur doet misschien denken aan de kraai, maar de merel is niet eens een van zijn verre neven. Hij komt eigenlijk uit dezelfde familie als de lijster. Kom alles te weten over de merel, een alomtegenwoordige bewoner van onze tuinen.

Herken de merel

(Turdus merula)

Het is niet echt nodig om je eraan te herinneren hoe de merel eruitziet, want hij komt voor in bijna al onze tuinen. Dit zijn de belangrijkste kenmerken:

• hij meet tussen 23 en 29 centimeter
• het mannetje is volledig zwart maar het vrouwtje is bruin met een gespikkelde borst
• de juvenielen zijn roodbruin en lijken op lijsters
• de snavel van het mannetje is oranje
• hij heeft een lange staart

Op het menu

Onze merel is een echte opportunist, maar hij heeft een zwak voor wormen en slakken. Tijdens de herfst richt hij zich op afgevallen fruit en bessen. In de winter is de merel ook een vaste waarde op de voederplank, waar hij smult van stukjes appel en rozijnen. Wanneer hij naar zijn voedsel zoekt, beweegt hij zich voort door kleine sprongetjes op de grond te maken.

Vrouwtje van de merel

Leefgebied van de merel

Voor de keuze van zijn leefgebied toont de merel zich opnieuw flexibel. Je vindt hem zowel in het bos als in tuinen en heidegebied, en zelfs in parken in het centrum van de stad kan hij zich gemakkelijk acclimatiseren. Vogels die in stedelijk gebied leven, hebben geleerd om vroeger op de dag én hoger te zingen, zodat hun serenade niet overstemd wordt door de geluiden van de stad. 

Merelliefde

Wat ons het meest opvalt bij de merel, is zijn gitzwarte kleur. Vrouwtjes focussen zich echter op een heel ander fysiek kenmerk bij de mannetjes: zij kunnen niet weerstaan aan hun feloranje snavels. Hoezo? De carotenoïden die voor die oranje tint zorgen, zijn belangrijk voor het immuunsysteem van de merel. Een oranje snavel betekent dus een gezond mannetje!

Tijdens het broedseizoen (maart tot juli) zijn merels ergterritoriaal; ze verdedigen niet alleen hun nest, maar ook hun levensonderhoud. Koppels zijn over het algemeen monogaam, al gebeurt het soms weleens dat een van de partners elders een kijkje gaat nemen. Aanstaande ouders verzamelen plantaardig materiaal (mos, gras, bladeren, wortels) in een boom, struik of klimplant zoals klimop en bedekken het nest met modder. Het nest is zo stevig, dat het met gemak een tweede of zelfs een derde broedsel kan herbergen. Eens het nest veilig is, legt het vrouwtje 2 tot 6 lichtgroene eieren die ze in 11 tot 15 uitbroedt, waarbij haar partner soms haar plaats inneemt. Zodra de jongen geboren zijn, brengen beide ouders om de beurt ongewervelde dieren om hen te voeren. Hoewel de kuikens technisch gezien in staat zijn om het nest te verlaten wanneer ze ongeveer 12 tot 15 dagen oud zijn, zullen de ouders hen nog een drietal weken voeren nadat ze voor het eerst zijn uitgevlogen ... alvorens een nieuw nestje te beginnen!

Relatie met de mens

In tegenstelling tot kraaiachtigen, die een slechte reputatie hebben, is de merel nooit beschouwd als een ongelukssymbool. En hoewel verstedelijking en intensieve landbouw hem hebben gedwongen om zijn gewoonten te veranderen, toch is de merel niet verslagen: hij past zich aan elke nieuwe omgeving aan om voedsel te vinden in elk seizoen. Huiskatten blijven echter een ernstige bedreiging voor de merel, ook al doet de soort het over het algemeen goed. 

Wist je dat de merel ...

• ook in een witte versie bestaat, als gevolg van een genetische afwijking? Deze vogels produceren of synthetiseren geen melanine, waardoor sommige veren een witte kleur hebben. Deze afwijking is echter zeer zeldzaam, vandaar ook de uitdrukking 'een witte merel' (of 'witte raaf') – een zeldzaam geval.
• in stedelijke gebieden zich zo goed aangepast heeft aan het stadsleven dat hij op een dag een afzonderlijke soort kan worden? Stadsmerels migreren niet, ze broeden vroeger op het jaar en zingen 's nachts, na de drukke verkeersuren. 
• een Beatles-nummer naar hem vernoemd gekregen heeft ('Blackbird')?
• de vogelsoort is die het meest getroffen werd door het usutu-virus in Europa?