De zachte berk, het aaibare broertje van de ruwe berk
Behalve de ruwe berk of zilverberk komt er in België nog een andere soort uit de berkenfamilie voor: de zachte berk. Om de verschillen te kunnen herkennen, moet je deze boom van wat dichterbij bekijken, want van ver zien de berkenbroertjes er met hun typische, witte schors quasi identiek uit.
Net als de ruwe berk is de zachte berk (of Betula pubescens) een echte pioniersboom, die zijn wortels het liefst uitstrekt in vochtige, eerder voedselarme en zure bodems. Als hij voldoende zonlicht krijgt, groeit hij razendsnel tot een hoogte van 15 à 20 meter en kan hij in geen tijd spontaan een bosje vormen in natte heide- en hoogveengebieden. Daar staat wel tegenover dat hij amper 80 tot 100 jaar leeft, wat in de bomenwereld niet zo gek oud is. Wil je hem buiten het bos aantreffen, dan moet je op zoek naar houtkanten langs waterlopen, want hij staat graag met zijn voeten aan een oever. Vooral in de Kempen, de Vlaamse zandstreek en de Ardennen voelt de zachte berk zich thuis.
Zachte of ruwe berk?
Deze twee berkensoorten uit elkaar houden, is een heus expertenwerkje, aangezien er in de natuur vaak kruisingen tussen beide inheemse soorten voorkomen. Je kan de zachte berk het best van zijn ruwere broertje onderscheiden dankzij zijn ‘zachte’ uiterlijk. What’s in a name? De soortnaam ‘pubescens’ betekent trouwens ‘zachtharig’.
- De onderkant van het volgroeide blad van een zachte berk heeft haren in de ‘oksels’ tussen de hoofdnerf en de zijnerven, bij de ruwe berk hebben enkel de jonge blaadjes beharing.
- Ook de jonge takken en twijgen van de zachte berk hebben een stevig donslaagje, in tegenstelling tot de gladde takken van de ruwe berk.
- Het uiteinde van de takken van de zachte berk hangen minder af naar beneden dan bij de ruwe berk het geval is, maar wijzen eerder naar boven.
- De bladeren van de zachte berk zijn wat ronder van vorm.
- De typisch witte schors is minder ruw en brokkelig dan bij de zilverberk en reikt tot aan de stamvoet, waar ze pas het gescheurde, grijze uitzicht krijgt van de ruwe berk.
- En tot slot wordt de zachte berk met maximaal 20 meter ook wat minder groot dan de ruwe berk, die tot 30 meter hoog kan worden.
Geen katje om zonder antihistamine aan te pakken
Net als de ruwe berk is de zachte berk een windbestuiver. Tijdens de bloeiperiode vanaf eind maart tot mei produceren de lange, cilindervormige katjes miljoenen pollenkorrels – het mannelijke voortplantingsmateriaal van de boom – die ze via de lucht verspreiden. Komt zo’n korrel op de stempel van een vrouwelijk katje terecht, dan kan de eicel bevrucht worden en groeit er op termijn een nieuw berkje.
De enorme hoeveelheid berkenpollen in de voorjaarslucht zijn geen lachertje voor hooikoortspatiënten … Wie gevoelig is voor deze allergenen op de pollen, zal vrijwel onmiddellijk last krijgen van irritatie van de slijmvliezen en enkele weken aan een stuk niezen en snotteren. Wanneer deze periode exact begint en eindigt, valt moeilijk te voorspellen, omdat dit afhankelijk is van de weersomstandigheden. Heb jij last van hooikoorts en wil je graag weten waar je aan toe bent? Raadpleeg dan de website www.pollennieuws.be voor de meest actuele info.
Wist je trouwens dat mensen met een berkenpollenallergie vaak ook allergische reacties vertonen bij het eten van een appel? Dit is een vaak voorkomende kruisallergie. Moeder Natuur zendt ons haar verontschuldigingen!
Big Brother is watching you
Heb je al eens door een berkenbos gewandeld? Dan voelde je je misschien wat bekeken, want ... de stammen lijken wel ogen te hebben! Een mooie, maar toevallig speling van de natuur: het zijn de littekens van ‘wonden’ die takken achterlaten wanneer ze van de stam afbreken. Heel veel boomsoorten hebben ‘oogjes’ op hun stam, maar dankzij zijn opvallende witte stam kan je ze bij de berk simpelweg makkelijker onderscheiden.
Herken de zachte berk
Hoogte: 15 tot 20 meter hoog
Blad: eironde tot ruitvormige bladeren (3 tot 6 cm) met een spitse top en een enkel- of dubbelgezaagde rand, met beharing aan de onderkant
Bloem: eenhuizig met hangende, mannelijke katjes (6 tot 7 cm) en rechtopstaande, vrouwelijke katjes (1,5 tot 2 cm) op eenzelfde boom
Vrucht: rijpe vruchtkatjes (april-mei) vallen uiteen in schutblaadjes en dubbel gevleugelde nootjes
Schors: matwitte tot grijze schors met donkere lenticellen, die in dunne, papierachtige dwarsstroken afbladdert
Creëer je eigen bos met subsidies van de Vlaamse Overheid
Heb jij een stuk grond en jeuken je vingers om het om te vormen tot een soortenrijk bos? Check op www.bosteller.be hoe je dat aanpakt, welke bomen geschikt zijn voor jouw stuk grond en hoe je subsidies kan aanvragen voor jouw eigen stukje topnatuur.
Naar de bosteller
