Hoe slim zijn planten?
Ze hebben geen hersenen, dus kunnen we ons onmogelijk voorstellen dat planten intelligent gedrag vertonen. Maar niets is minder waar … De laatste jaren verschijnen steeds meer onderzoeken die bewijzen dat ook planten slim zijn!
De studie naar intelligent plantgedrag staat nog maar in zijn kinderschoenen. Waar het idee van slimme planten enkele jaren geleden nog met de nodige scepsis onthaald werd, zien we nu steeds meer bewijzen verschijnen. Zo blijkt dat planten – net als dieren – kunnen leren, communiceren, onthouden én problemen oplossen.
Hoe leren planten?
Ken je het verhaal nog van Pavlov, die honden leerde dat er eten aankwam als hij een belletje liet rinkelen? De honden reageerden op het belletje door te beginnen kwijlen, hoewel er nog geen eten in zicht was. Wat hij hier aantoonde was ‘klassieke conditionering’, een basisvorm van leren.
Uit onderzoek blijkt dat ook planten op die manier kunnen leren. Erwtenplantjes die telkens wind voelden alvorens men het licht aanknipte, leerden te reageren op de ventilator in plaats van het licht. De richting van waaruit de wind kwam, leerde hen waar het licht vervolgens zou aanspringen en ze pasten hun groeirichting aan. Dat was het bewijs dat planten associaties kunnen leggen, ook al hebben ze geen hersenen.
Hebben planten een geheugen?
Iets wat alle planten met elkaar gemeen hebben, is dat ze kunnen onthouden hoe laat het is. Ze hebben een ‘inwendige klok’. Exemplaren die telkens op een bepaald tijdstip hun bloemen sluiten, doen dat even goed als je ze in continue licht of donker houdt. En de volgende ochtend gaan hun bloemen netjes weer open. Er bestaan planten die zo klokvast zijn, dat je er een ‘bloemenklok’ mee kunt maken. Die bestaat uit een reeks bloemenperkjes die telkens op een ander tijdstip hun bloemen openen of sluiten. Je kan er je horloge (bijna) op gelijk zetten!
Hoe communiceren planten?
Geen enkele plant maakt geluiden zoals dieren dat doen. En doelbewust bewegen is ook al geen optie. Toch zijn planten slim genoeg om boodschappen aan elkaar door te geven. Zo kunnen bomen voedingsstoffen aan elkaar doorgeven via een ondergronds schimmelnetwerk
Dat ondergrondse ‘Wood Wide Web’ bestaat uit opvallende wit-gele draden van mycorhizza-schimmels. Ze transporteren voedingsstoffen van boom naar boom via de wortels. Op die manier helpt de sterkste boom zaailingen groot te worden. Maar de schimmeldraden kunnen ook boodschappen doorgeven , bijvoorbeeld over een plaaginsect dat een boom aanvalt. Volledige bossen weten zo wat er zich in één uithoek afspeelt en kunnen zich optimaal aanpassen.
Trouwens, de bomen doen ook iets terug voor hun telecom-providende schimmels. De facturen worden betaald met het suikeroverschot dat hoge bomen aanleggen omdat ze zoveel licht ontvangen. Een ware symbiose waar beide organismen beter van worden.
Zijn planten slim?
Of we aan de hand van bovenstaande voorbeelden kunnen besluiten dat planten ‘slim’ zijn, laten we aan ieders verbeelding over. Maar we kunnen er niet meer omheen: ook zonder hersenen zijn planten tot grootse dingen in staat. Dat moet ook wel, want het zijn organismen die zich niet kunnen verplaatsen. Om zo alomtegenwoordig te zijn op onze planeet, is het misschien niet eens zo gek dat ze manieren hebben ontwikkeld om hun overlevingskansen te optimaliseren!
