Kan een zanglijster de strofes van zijn lied tellen?
Onze Natuur-fan Katelijn zat onlangs een avondje te genieten van de melodieuze serenade die een zanglijster in haar tuin te berde bracht. Zoals elke zichzelf respecterende vogelgids voorschrijft, herhaalde hij netjes drie keer hetzelfde zangthema. Maar euh … kunnen lijsters – en vogels in het algemeen – dan tellen?
De zang van de zanglijster
De zanglijster (Turdus philomelos) heeft zijn naam niet gestolen: fluiten kan hij als de beste en zijn zangpartijen dragen ook bijzonder ver. Je kan hem vanaf het voorjaar tot het begin van de zomer al ruim voor de zon opkomt het beste van zichzelf horen geven. Om een zo groot mogelijk publiek te bereiken, zoekt hij voor zijn zangstondes het equivalent van een podium op, in de top van een boom of bovenop een schoorsteenpijp.
Eens je weet hoe zijn wijsje klinkt, zal je hem gemakkelijk herkennen, maar beginnende vogelaars moeten wel even de oren spitsen: de zang van de lijster vertoont immers veel gelijkenissen met die van de merel. Hoe je ze dan uit elkaar kan houden? Beide vogels zijn rasechte strofe-zangers, maar terwijl de merel een zachte, melancholische klank in zijn stem heeft, klinkt het repertoire van de zanglijster wat krachtiger en gevarieerder. Bovendien zal de zanglijster zijn strofes meestal enkele keren na elkaar herhalen en dat is een talent dat de merel niet bezit. Wie van beide de finale van The Voice van Vlaanderen zou winnen, daar zijn vogelliefhebbers het niet over eens.
Drie noten … of wat meer of minder
De zanglijster kent meer dan honderd verschillende wijsjes. Ook het nabootsen van andere vogels of zelfs ‘menselijke’ geluiden zoals de claxon van een auto behoren tot zijn repertoire. Desondanks kiest hij ervoor om zijn noten te herhalen en als je erop let, zal je merken dat hij dat meestal drie keer doet: ‘tidik-tidik-tidik’, ‘tieuw-tieuw-tieuw’ of ‘tsjip-tsjip-tsjip’. Daar heeft hij trouwens zijn oud-Engelse naam ‘thrice cock’ aan te danken.
Toch kunnen niet alle zanglijsters tot drie tellen: regelmatig zal je slechts twee keer of juist vier of vijf keer hetzelfde geluidje horen, en soms zelfs nog vaker. Dit doet al vermoeden dat wat wij mensen als ‘tellen’ bestempelen een trucje is dat de zanglijster eigenlijk niet beheerst. De kans is groot dat het hen simpelweg minder energie kost om enkele keren hetzelfde geluid na elkaar te produceren – want vergis je niet: liedjes zingen is vermoeiend voor een vogel! Het is dan ook niet zo gek dat je de vrouwtjes niet hoort zingen: zij moeten al hun energie opsparen voor het leggen van hun eieren.
Daarenboven blijkt uit onderzoek dat het mannetje van de Noord-Amerikaanse zanggors zijn liedjes expres door elkaar mixt om zijn performance interessant te houden voor het vrouwelijk publiek. Daarbij zou hij de volgorde en de frequentie van zijn strofes tot een halfuur lang kunnen bijhouden, zodat hij ook in zijn volgende playlist voldoende variatie kan voorzien. Wanneer hij bijvoorbeeld tien keer na elkaar hetzelfde liedje heeft aangehouden, gaat hij eerst een heleboel andere liedjes uit zijn repertoire zingen voor hij nog eens terugkeert naar dat eerste lied. Zo vermijdt hij een grijsgedraaide voorjaarshit en houdt hij de vrouwtjes aandachtig. Of hij het aantal herhalingen effectief kan tellen, is onduidelijk, maar hij voelt alleszins wel instinctief aan wanneer het welletjes geweest is.
Kunnen vogels dan helemaal niet tellen?
Toch wel! De meeste vogelsoorten kunnen letterlijk aanvoelen wanneer hun legsel compleet is, via de tactiele stimulatie van het pluimloze plekje op hun buik waarmee ze de eieren warm houden. Daarnaast bestaat er ook bewijs dat aantoont dat sommige soorten het aantal eieren in hun nest ook effectief op het zicht kunnen tellen.
Uit een biologische studie aan de University of California blijkt bijvoorbeeld dat de Amerikaanse meerkoet in veel gevallen in staat is om een ‘koekoeksei’ van een soortgenoot te spotten tussen haar eigen eieren en het vervolgens met een welgemikte por van haar snavel uit het nest te rollen. Wanneer ze zo’n vreemd ei echter niet herkent, dan zal ze systematisch zelf één ei minder leggen. Ze voelt namelijk aan hoeveel nakomelingen ze in de betreffende omstandigheden kan grootbrengen en gaat dan niet over dat maximale aantal eieren.
En voor je nog eens iemand uitscheldt voor ‘domme duif’: ook duiven kunnen tellen en hebben zelfs een begrip van abstracte wiskundige concepten. Aan de universiteit van Otago in Nieuw-Zeeland kreeg een groepje proefduiven onder andere aangeleerd hoe ze de getallen 1, 2 en 3 moesten rangschikken aan de hand van foto’s met een aantal objecten erop. Wanneer ze bovendien een beloning kregen telkens ze voor het kleinste groepje objecten kozen, konden ze op een scherm probleemloos een groepje van acht vierkantjes verkiezen boven eentje van negen vierkantjes. Ze doen het daarmee quasi even goed als het gemiddelde resusaapje!
Stuur jouw vraag in
Heb jij je altijd al afgevraagd of er ook zwarte bloemen bestaan, waarom een specht geen hoofdpijn krijgt en of vissen ook scheten laten? De redactie van Onze Natuur gaat op zoek naar serieuze antwoorden op originele vragen. Heb je een idee? Stuur jouw vraag in via ons contactformulier en wie weet prijkt het antwoord binnenkort op deze pagina!
Stel jouw vraag
