Lentetips: welke planten kiezen voor je natuurvriendelijke tuin of balkon?
Het buitenseizoen staat voor de deur en wat is er leuker dan plannen maken, planten kopen en je groene vingers aan het werk zetten! Maar wacht nog heel even: voor je je naar het tuincentrum rept, hebben we raad gevraagd aan Werner Van Craenenbroeck van de Tuinrangers. Met zijn b(l)oeiende tips blaas je je tuin nieuw leven in met planten die ook de natuur doen gonzen van geluk.
Zet minstens voor 80% inheemse planten
Werner: “Inheemse planten, dat zijn planten die hier van nature groeien. Het grote voordeel is dat onze lokale fauna perfect aangepast is om met hen samen te leven. Ze vormen een natuurlijke voedselbron voor o.a. kevers en rupsen, die op hun beurt het basisrantsoen van heel wat vogels vormen. Misschien hangt er een nestkastje voor koolmezen in je tuin? Wel, die vogels hebben 8.000 rupsen nodig om één nest groot te brengen! Als ze die niet kunnen vinden in jouw buurt, hebben de kuikens geen schijn van kans om te overleven.”
Welke planten zijn inheems?
Mooie, waardevolle planten en bomen voor je tuin zijn o.a. wilde marjolein, koninginnenkruid, duizendblad, grote kattenstaart (foto), lijsterbes, meidoorn en wilg. Wil je zeker zijn of een plant inheems is? Via de zoekfunctie van ecopedia.be kan je van elke plant opzoeken of hij hier thuishoort. Is het een gevaarlijke exoot, dan staat dat ook op zijn fiche. Vind je je lievelingsplant niet terug op Ecopedia, dan komt hij niet van nature bij ons voor.
Plant exoten met mate en nooit als ze invasief zijn
Werner: “Sommige planten zijn nu eenmaal heel mooi om te zien en je mag er zeker af en toe nog eentje in je tuin zetten als eye catcher. Er zijn trouwens ook exoten die zich wél nuttig maken in het ecosysteem van je tuin, zoals lavendel die boordevol nectar zit en krokussen die vroeg op het jaar als voedsel dienen voor insecten. Maar laat alle ‘invasieve exoten’ sowieso links liggen: ze verspreiden zich naar je buren, naar de natuur en overwoekeren al wat inheems is.”
Welke planten zijn invasief?
Helaas kan je in tuincentra nog steeds invasieve planten tegenkomen. Wil je helemaal zeker zijn, kies dan voor een plant met het label ‘PlantVanHier’ of check de lijst met invasieve exoten op ecopedia.be. Voorbeelden van invasieve exoten zijn o.a. bamboe, Japanse duizendknoop, reuzenbalsemien, hoog pampagras, rimpelroos en zelfs de alombekende vlinderstruik (al bestaan er van die laatste tegenwoordig ook varianten die zich niet kunnen verspreiden, zoals de ‘Argus White’).
Doe vlinders een plezier met waardplanten voor hun rupsen
Werner: “Iedereen heeft graag vlinders in z’n tuin. Maar een vlinderstruik is enkel goed nieuws voor volwassen vlinders die er nectar halen. Het grootste deel van hun leven zijn vlinders rupsen. Wil je de vlinders écht helpen, focus je dan op het verwennen van hun nageslacht. Veel rupsen overleven alleen als ze kunnen eten van een specifieke waardplant, waarvoor vast een plekje is in elke tuin.”
Welke waardplanten trekken rupsen aan?
Kies enkele waardplanten uit, want je kan onmogelijk alle rupsen bedienen in je tuin. Met venkel (foto), wortel en pastinaak (die je in bloei laat komen) trek je de prachtige rupsen van de al even majestueuze koninginnenpage aan. Koolwitjes zijn verzot op kool: zet die dus niet alleen onder een net in je moestuin, maar geef enkele planten een kans in een border. Look-zonder-look is dan weer de perfecte match voor het oranjetipje. Heb je ergens plaats voor een ruig hoekje? Met wat brandnetels maak je de rupsen van kleine vos, dagpauwoog en atalanta blij. Meer combinaties lees je hier.
Let op met ‘cultivars’
Werner: “Met een cultivar bedoelen we een veredelde plantensoort die bijvoorbeeld extra dikke bloemen heeft of extra lang bloeit. Het probleem met veel van zulke rassen is dat ze gemaakt zijn om het oog te strelen, niet om insecten te voeden. Die belangrijke eigenschap hebben ze door kunstmatige selectie op uiterlijke kenmerken verloren. Niet elke cultivar is een no-go, maar het is zonde om een border vol te planten met sneeuwhortensia’s die lang en uitbundig bloeien terwijl ze nauwelijks voedsel opleveren voor bestuivende insecten. Dan ben je beter af met een even mooie heesterganzerik.”
Hoe herken je een cultivar?
Je kan zulke niet-wilde variëteiten herkennen aan de chique naam die tussen aanhalingstekens na hun Latijnse naam op het etiket staat. Een sprekend voorbeeld vormen de vele, dikke bloemen die de rozenfamilie rijk is. Magnifiek om zien, maar geen insect vindt zijn weg naar de bloembodem. Ze lijkt in niets meer op bijvoorbeeld de - volgens ons even prachtige - bosroos en hondsroos (foto).
Het jaar rond bloemen in je tuin
Werner: “Wanneer je plannen maakt voor je tuin, zorg dan voor een zo lang mogelijke ‘bloeiboog’. Dat is de periode waarin planten bloeien en dus voedsel aanmaken voor insecten. Soms worden soorten die bloeien in de vroege lente of de late herfst over het hoofd gezien, terwijl veel dieren dan snakken naar wat energie. Maar ook voor jezelf is een lange bloeiboog goed nieuws: een heel jaar door bloemen in je tuin, wie tekent daar niet voor?”
Voorbeelden van lente- en herfstbloeiers
De eerste bloemen van het jaar verschijnen vaak aan bomen en struiken: wilg, hazelaar, meidoorn, sleedoorn … Maar ook sommige bolgewassen zoals krokus zijn erg welkom bij het ontluiken van de lente. En dan zijn er nog de typische voorjaarsbloeiers zoals sneeuwklokje, daslook, speenkruid en boshyacint. In het najaar zijn o.a. herfstaster en klimop dankbare insectenbars.
Kies voor vaste potplanten
Werner: “Niet iedereen heeft een grote tuin, maar zelfs op een balkon kan je de natuur een handje helpen. Dat doe je niet door elk jaar opnieuw perkplanten te kopen die maar één seizoen meegaan. Het is niet alleen zonde van het geld én van de plant, er is ook enorm veel potgrond voor nodig en die wordt gemaakt met kostbare turf uit veengebieden. Een ramp voor de natuur! Heb je toch potgrond nodig, maak hem dan zelf met 1 deel tuingrond en 1 deel compost. Of koop potgrond zonder turf.”
Welke vaste planten doen het goed in potten?
Potplanten kunnen best tegen een beetje droogte. Mediterrane kruiden zoals lavendel, tijm (foto), rozemarijn en marjolein geuren heerlijk en zijn er in enorm veel variëteiten. Ook bloembollen kunnen het leven in een pot aan. Zoek je echte bloemen voor op je vensterbank, dan is de wilde margriet een goede keuze. Je kan op een terras ook in de hoogte werken, bijvoorbeeld met kamperfoelie tegen een klimrek. Tips voor tuinieren in potten vind je hier.
Ken je wilde tuin
Werner: “Een laatste, maar misschien wel de meest belangrijke tip: leer je tuin kennen. Zet niet in één keer je ganse tuin vol met dure planten, om daarna te ontdekken dat de helft niet past bij jouw bodemtype en de standplaats die je voor hen uitgekozen hebt. Begin aftastend en ontdek welke planten het goed doen. Volgend jaar kan je dan gelijkaardige soorten aankopen. Kijk na welke bodem je hebt en gluur ook eens bij de buren: soorten die het verderop in de straat goed doen, zullen ook in jouw tuin floreren.”
